XXI. mendea

XXI. mendea 2001 . urthetic 2100 . urthera bitarteco aldia da (bi urthe horiec barne). Orain arte, XXI. mende hassieratic & . 22 urthe eta &0000000000000160.000000 160 egun igaro dira.

Mendeac :

XX.a - XXI.a - XXII.a

Hamarcadac :

2000coa 2010coa 2020coa 2030coa 2040coa 2050coa 2060coa 2070coa 2080coa 2090coa

Categoriac:

Jaiotacoac - Hildacoac

XXI. mendearen eçaugarria da digitalizationearen aurrerapena eta hedapena eta informationearen controla maila globalean. Garai horri informationearen aroa ere erraiten çaio (hura controlatzen duenac eta bertara sarcen denac içanen ditu auqueraric onenac). Aro industriala eta aro spaciala oss aldacorrac ez diren eredu linealec eçaugarritzen dute. Sare socialac deithuricoe informationearen mundu aldacorra islatzen dute, costu baxuco connectivitatea. Aurrerapen hau XX. mendeco hirurhogueita hamarreco hamarcadan hassita cegoen hirurgarren iraulça industrialarequin . Hala ere, XXI. mendearen hassieran, digitalizationeac aldaqueta handia içan çuen, eta, horren ondorioz, datuac bilteguiratzeco gailu berriac sorthu ciren ( flash memoriac ), baita telephonia muguicorraren hedapenean intensitate handiagoa ere (XX. mendeco 1980co hamarcadan hassi cen Europan eta Ameriquetaco Statu Batuetan). Technologiaren arloan, itzalaldi analogicoa ere nabarmendu cen, 2005ean lurreco televista digitala aguert celaco, gailu muguicorrac massificatu cirelaco eta Internetera sarceac costu chiquia çuelaco; baita Guiça Guenoma Projectua garapena ere.

Mende honen hassieran, clima-aldaqueta icenez eçagutzen den phenomenoaren conscienciari heldu citzaion berriro ere, joan den mendeco 1970eco hamarcadan hassitaco muguimendua, nationearteco communitatearen quezca handienetaco bat bihurtu dena. Baina 2015ean hassi ciren allertac sendotzen, hiri handietan sorthutaco kutsadura handiagatic. Araço horrec protesta-campaina ugari eraguin ditu, eta statuec, berçalde, compombideac lorceco neurriac proposatzen dituzte, hala nola XX. mendearen amaieran adostutaco Cyotoco Protocolloa (1997co abenduaren 11n hitzartu cen, eta 1998co marchoaren 16an eta 1999co marchoaren 15ean signatu cen MBEren egoitzan). Politica demographicoaren esparruan, globalizationea , XX. mendeco azquen hamarcadetan aiphatu cena, nabarmen areagotu da; baita activisten eta mundu ossoco suminduen muguimenduac ere.

Nationearteco textuinguru politico eta economicoan, XXI. mendea, hassi cenetic, 2001eco irailaren 11n Statu Batuetan içandaco erasso terroristec marcatu çuten, Ameriquetaco Statu Batuec hassitaco « terrorismoaren aurkaco guerra » delacoaren hassieraraco puncta-punctacoa içan baitzen. Campaina militar honec Afganistango guerra hass çuen 2001ean, eta Iraqueco invasionearen eta ondorengo guerraren arduraduna içan cen 2003an. Mende berri honec ere Russiaren eta Statu Batuen arteco Bigarren Guerra Hotza içan citequeena marcatzen du, Statu Batuetaco missilen aurkaco systema, Ekialdeco Europan çabaldua, Russian azquen belhaunaldico missil ballisticoen garapen berri bat eraguiten ari delaco erançun guisa.

Mende berria 2008an hassitaco crisi economicoac ere marcatzen du, irismen globalecoa, gaur egun arte jarraitzen duena, eta Chinaren igoera economicoac; Udaberri Arabiarra deithuricoa mundu arabiarrean dagoen ecegoncortassunac: Ekialde Ertaineco herrialdeetan valiabide energeticoen control mundialac eraguindaco haimbat protesta, gathazca eta are escu-harce militarrec ere marcatzen dute, 2011co Libyaco guerra eta Syriaco guerra civila nabarmenduz. 2020an hassitac COVID-19 pandemiac millioic persona hil ditu eta atzeracada economico larria eraguin du.

Guerthaerac

Guerthaerac

• China eta Statu Batuen arteco guerra commerciala.
• Catalunia eta Espainiaren arteco liscarra.
• Notre Dame cathedrala erre cen Francian .

Persona nabarmenac

• 2009co urtharrilaren 20an Barack Obama Statu Batuetaco 44.lehendacari icendatua.
• 2017co urtharrilaren 20an Donald Trump Statu Batuetaco 45.lehendacari icendatua.

Campo estecac

• Datuac: Q6939
• Multimedia: 21st century