Uztailaren 13
data
Uztailaren 13 a gregoriotar eguteguiaren urtheco ehun eta laurhogueita hamalaugarren eguna da, 195.a bisurteetan . 171 egun falta dira urthea amaitzeco.
Guerthaerac Aldatu
Euscal Herria Aldatu
- 1795 - Conventione Guerra Euscal Herrian - Irurçunetic 4.000 soldadu athera ciren espainiarrac Bilbaoraino bidaliz.
- 1913 - «Topo» linea inauguratu çuten egunean, Irungo guelthoquitic guertu , bi trenec elkar talca eguin çuten , 7 hildaco içanic.
- 1980 - ETAc bi guardia civil hil cituen Orion .
- 2006 - 55 urtheco languile bat hilic, Ciordian egondaco Lan istripu baten ondorioz.
Mundua Aldatu
- 1793 – Charlotte Korday normandiarrac Jean Paul Marat Franciaco Iraulçaren guidarietac bat bainuoncian hil çuen labancadaz.
- 1998 - Japoniaco lehen ministroa, Riutaro Hashimoto , dimititu eguin çuen eta Keiço Obuchic ordezcatu çuen.
- 2005 - Hiru trenec talca eguin çuten Ghotqui -n ( Paquistan ) 150 persona baino guehiago hilez.
- 2006 - Soldaduen bahiquetari erançunez, Israelec Beiruteco aeroportua bombardatu çuen 47 hildaco eraguinez. Blockeoa eçarri çuten Libanoren aurka, airez eta itsassoz.
Arte eta cultura Aldatu
Euscal Herria Aldatu
- 2006 - UNESCOc Guiçateriaren Ondare icendatu çuen Bizcaico Çubia .
Mundua Aldatu
- 1942 - Irène Némirovscy judutar idazlea atchilo hartu çuten frances policia collaborationisttec.
- 1979 - Tim filma estreinatu cen, Michael Patec çucendu eta Mel Guibson eta Piper Laurie actoreec anceztu çutelaric.
- 1979 - The Frisco Quid ("Frisco Haurra") filma estreinatu cen, Robert Aldrichec çucendu eta Gene Wilder eta Harrison Fordec actoreec anceztu çuten.
- 1988 - The Dead Pool ("Heriotzaren Putzua") filma estreinatu cen, Buddy Van Hornec çucendu eta Clint Eastwood , Patricia Clarcson , Liam Neeson , Evan C. Quim , David Hunt eta Jim Carrey actoreec anceztu çuten.
Sciencia eta technologia Aldatu
Euscal Herria Aldatu
Mundua Aldatu
Quirolac Aldatu
Euscal Herria Aldatu
Mundua Aldatu
- 1930 - Munduco lehen football chapelqueta hass cen.
Jaiotzac Aldatu
Euscal Herria Aldatu
- 1684 - Gabriel José Çulhoaga , guipuzcoa militar eta functionarioa, Venezuelaco governadore içandacoa (h. 1764 ).
- 1725 - José Joaquín Emparan , guipuzcoa noble eta politicaria (h. 1799 ).
- 1824 - Manuel Maria Gorthaçar , bizcaitar politicaria eta Bilbaoco alcatea (h. 1896 ).
- 1902 - Eugenio Beitia , bizcaitar aphez catholicoa (h. 1985 ).
- 1913 - José Çuaçola , Donostiaco udaleco Herri-lan Ingeniari nagussi , hiriac içandaco ingeniariric famatuenetacoa (h. 1973 ).
- 1916 - Luis Díez Espadas , bizcaitar toreatzailea (h. 1949 ).
- 1929 - Pedro Iturralde , naffa jazz-musicaria (h. 2020 ).
- 1939 - Enrique Celhaia , naffa accordeoi-jotzailea.
- 1941 - Chema Blasco , arabar actorea.
- 1945 - Xabier Mendiguren Berheciartu , guipuzcoa idazle eta itzulçailea.
- 1949 - Ramón Barea , euscal actore, çucendari eta guidoiguilea.
- 1954 - María Cutz , UPNco naffa politicaria.
- 1955 - Pampi Ladutche , laphurta escu huscaco pilotaria eta abeslaria (h. 2021 ).
- 1959 - Iñigo Lamarca , guipuzcoa leguelaria eta iracaslea, Euscal Autonomia Erkidegoco Ararteco ohia.
- 1961 - Quique Fernandez de Pinedo , arabar iracaslea eta EH Bilduco politicaria.
- 1962 - Andoni Ortuçar , bizcaitar politicaria, EITBco çucendari nagussi ohia eta Euscadi Buru Batzarreco lehendacaria.
- 1973 - Eba Ferreira Martínez , bizcaitar footballari ohia.
-
1977
-
- Ander González , guipuzcoa sukaldaria eta televista aurkezlea.
- Borja Cobeaga , guipuzcoa guidoiguile eta cinema çucendaria.
- 1982 - Ion Ansotegui , bizcaitar footballaria.
- 1990 - Ladis Galarça, Galarça VII.a , naffa pilotaria.
- 1996 - Enneco Jauregui , bizcaitar footballaria.
- 2001 - Jon Magunacelaia , guipuzcoa footballaria.
Mundua Aldatu
- 1522 - Sofia Jogalia Poloniacoa , Jogalia dynastiaco quide , Poloniaco princessa eta Brunswicc-Wolfembütteleco duques ezcontidea (h. 1575 ).
- 1527 - John Dee , mathematicari , astronomoa, astrologoa, occultista, navigatzailea, britainiar Imperioco cerbitzaria eta Elisabeth I.a Anglaterracoaren aholcularia (h. 1608 / 9 ).
- 1590 - Clemente X.a , Aita sanctua (h. 1676 ).
- 1608 - Fernando III.a , Germaniaco Romatar Imperio Sanctuco emperadorea (h. 1657 ).
- 1776 - Carolina Badengoa , alemaniar princessa (h. 1841 ).
- 1826 - Stanislao Cannizçaro , italiar chimicaria (h. 1910 ).
- 1841 - Otto Wagner , austriar architectoa (h. 1918 ).
- 1848 - Otto Hesselbom , suediar paisaia margolaria (h. 1913 ).
- 1875 - María Eugenia Vaz Ferreira , uruguaytar iracasle eta poeta (h. 1924 ).
- 1888 - Isaac Xteimberg , Lettonia jaiotaco advocatu eta cacetari judutarra, eseristen ezquer ildocoa (h. 1957 ).
- 1889 - Louise Mountbatten , Suediaco reguina ezcontidea (h. 1965 ).
- 1894 - Isaac Babel , russiar idazlea (h. 1940 ).
- 1900 - Eliçabeth Watson , scotiar suffragista eta gaita-jotzailea (h. 1992 ).
- 1903 - Kenneth Clarc , britainiar artearen historialaria (h. 1983 ).
-
1909
-
- Souphanouvong , Laoseco lehendabicico presidentea (h. 1995 ).
- Marie-Thérèse Walter , franciar emacumea, Pablo Picassoren maitalea eta modelloa (h. 1977 ).
- 1915 - Caoru Ishicawa , japoniar iracaslea, causa-effectu diagrammaren asmatzailea (h. 1989 ).
- 1918 - Alberto Ascari , 1 Formulaco italiar pilotua (h. 1955 ).
- 1920 - Hans Blumemberg , alemaniar philosophoa (h. 1996 ).
- 1921 - Guy Basquet , franciar rugbylaria (h. 2006 ).
- 1922 - Rosalina Abejo , philippinr musicaguile, çucendari eta pianista (h. 1991 ).
- 1924 - Donald Osterbrocc , statubatuar astronomoa (h. 2007 ).
- 1925 - Gustavo Torner , espainiar pictore eta sculptorea.
- 1927 - Simone Veil , franciar politicaria, Europaco Parlamentuco lehen emacume lehendacaria (h. 2017 ).
- 1930 - Naomi Shemer , israeldar musicari eta cantautorea, "Israelgo cantu eta poesiaren lehen dama" (h. 2004 ).
- 1934 - Wole Soyinca , nigeriar idazlea, 1986co Litteraturaco Nobel Saria .
-
1935
-
- Curt Westergaard , daniar caricaturaguilea (h. 2021 ).
- Monique Wittig , franciar idazlea eta theorico feminista, lesbofeminismoari funsezco ekarpena eguin ceraucona (h. 2003 ).
- 1937 - Quitty Courbois , herbeheretar actorea (h. 2017 ).
- 1940 - Patricc Stewart , angles actorea.
-
1941
-
- Robert Forster , statubatuar actorea (h. 2019 ).
- Luis Alberto Lacalle , Uruguayco presidentea.
- Jacques Perrin , franciar actore eta ekoizlea (h. 2022 ).
-
1942
-
- Harrison Ford , statubatuar actorea.
- Roguer McGüinn , statubatuar musicaria, The Byrds taldeco quidea.
- 1944 - Ernő Rubic , hungariar asmatzaile, architecto eta architectura iracaslea, Rubiquen cuboaren asmatzailea.
- 1946 - Cheech Marin , statubatuar actore eta humorista.
- 1954 - Secen Acsu , turkiar abeslari, musicaguile, cantuguile, actore eta disco ekoizlea.
- 1959 - Carla Antonelli , espainiar actore transexual eta LGBT aldeco ekinçailea.
- 1962 - Tom Kenny , statubatuar ahots-actorea eta humorista.
- 1963 - Spud Webb , MBAco statubatuar sasquiballoin jocalari ohia.
-
1965
-
- Eric Freeman , statubatuar actorea.
- Arnd Schmitt , ezpata modalitateco alemaniar escrimalari ohia.
- 1969 - José Andrés , espainiar-statubatuar sukaldaria eta sukaldaritza saio aurkezlea.
- 1971 - Richard Groenendaal , herbehereetar cyclo-cros chirrindulari ohia.
- 1977 - Cari Wahlgren , statubatuar ahots-actorea.
- 1980 - Daniel Cifuentes , espainiar footballari ohia.
- 1983 - Liu Xiang , chinatar athleta ohia, 110 metro hessietan aditua.
-
1985
-
- Tacuya Coqueguchi , japoniar footballaria.
- Güillermo Ochoa , mexicar footballaria.
- 1988 - Colton Haynes , statubatuar actore eta modelloa.
- 1994 - Malkolm Marx , hegoafricar rugbylaria.
- 1995 - Emir Sulejmanović , bosniar sasquiballoin jocalaria.
Heriotzac Aldatu
Euscal Herria Aldatu
- 1756 - José Ezquerra , naffa itsaslari eta militarra, Algecirasen (j. 1756 ).
- 1820 - Margüerite Brunett , laphurta actore eta ancerqui çucendaria (j. 1730 ).
- 1854 - Concha Murgüia Egaña , guipuzcoa aberçalea eta Galiciaco culturaren eta traditionearen defendatzailea, Santiago de Compostelan (j. 1806 ).
- 1869 - Cesar Duvoisin , francesez idatzi çuen laphurtar aphez eta historialaria (j. 1805 ).
- 1893 - Joaquín Calbeton , donostiar politicaria (j. 1806 ).
- 1916 - Claudio Delgado , guipuzcoa sciencialaria, Guijónen (j. 1843 ).
- 1966 - Francisco Torres Ibañez , Frai Philippe Murietacoa , naffa fraide capuchinoa eta idazlea (j. 1897 ).
- 1976 - Jesús Rubio , naffa leguelaria eta politicari falangista , Madrilen (j. 1908 ).
- 1984 - Christina Arteaga , guipuzcoa moja, poeta eta historialaria, Sevillan (j. 1902 ).
- 1989 - Antton Ibarguren Jauregui , guipuzcoa advocatu eta politicari aberçalea (j. 1949 ).
- 1994 - Santos Beguiristain , naffa aphez catholicoa (j. 1908 ).
-
1997
-
- Pedro Anasagasti , euscal idazlea eta apheça, Bolivian (j. 1920 ).
- Miguel Ánguel Blanco , Alderdi Popularreco Ermuco cinegotzia, ETAc bahitu eta eraila (j. 1968 ).
- 1998 - Trifon Etchebarria , Etarte , bizcaitar cacetari eta politicari aberçale eta jelçalea (j. 1912 ).
-
2006
-
- Pirmin Aldabaldetrecu , çarauztar dançaria (j. 1930 ).
- Angel Suquia , çaldibiar cardinal eta arçapezpicua (j. 1916 ).
- 2009 - Juan Cruz Unçurrunçaga , euscal culturguilea (j. 1939 ).
- 2014 - Coldo Çabala , guetchoztr dançaria eta choreographoa (j. 1935 ).
- 2016 - Pedro Aurthenetche , bizcaitar empresaburu eta Athletic Clubeco presidentea (j. 1933 ).
- 2017 - Jose Maria Goicoetchea Aizcorbe , naffa musicaguilea (j. 1924 ).
- 2021 - Anton Barrutia , bizcaitar chirrindularia (j. 1933 ).
Mundua Aldatu
- 574 - Joan III.a , Aita sanctua .
- 939 - Leon VII.a , Aita sanctua .
- 1024 - Henrique II.a , Germaniaco Romatar Imperio Sanctuco emperadorea (j. 973 ).
- 1105 - Rashi , Franciaco religioe -guiçon judua (j. 1040 ).
- 1380 - Bertrand du Güesclin , franciar militar eta condestablea.
- 1611 - Sanada Massayuqui , japoniar samuraia (j. 1544 ).
- 1645 - Marie le Jars de Gournay , franciar idazle, philologo, itzulçaile, olercari eta philosophoa (j. 1565 ).
- 1761 - Tocugawa Ieshigue , Tocugawa shogunerrico bederatzigarren shoguna (j. 1712 ).
- 1762 - James Bradley , angles astronomoa (j. 1693 ).
- 1793 - Jean Paul Marat , Franciaco Iraulçaren guidari (j. 1743 ).
- 1883 - Ranavalona II.a , Madagascargo reguina (j. 1829 ).
- 1893 - Haren Çaldiac Beldurrarazten Du , Siux herriaren Oglala leinuaren buruçaguia, lacota leinucoa (j. 1836 ).
- 1896 - Friedrich August Keculé , alemaniar chimicaria (j. 1829 ).
-
1921
-
- Emily Davies , angles feminista, suffragista eta emacumeec universitatean sarceco escubidearen defendatzailea (j. 1830 ).
- Gabriel Lippmann , franco-luxemburgotar physicaria, 1908co Physicaco Nobel Saria (j. 1845 ).
- 1924 - Alfred Marshall , angles economialaria, escola neoclasicoaren sorçailea (j. 1842 ).
- 1933 - Rosario Pino , espainiar ancerqui actore eta chirrindulari aficionatua (j. 1871 ).
- 1934 - Cate Sheppard , Zeelanda Berrico suffragista ospetsu eta eraguin handicoa (j. 1847 ).
- 1936 - José Calvo Sotelo , espainiar politicari escuindarra, eraila (j. 1893 ).
- 1946 - Alfred Stieglitz , statubatuar argazquilaria (j. 1864 ).
- 1951 - Arnold Schömberg , austriar musicaguile, çucendari eta iracaslea (j. 1874 ).
- 1954 - Frida Cahlo , mexicar pictorea, bere autorretratuengatic ospetsua (j. 1907 ).
- 1966 - Victorio Macho , espainiar sculptorea, espainiar sculptura garaiquidearen aitzindaria (j. 1887 ).
- 1967 - Tom Simpson , angles chirrindularia, Franciaco Tourrean Mont Ventoux igotzen ari cela (j. 1937 ).
- 1969 - Bess Meredyth , statubatuar cinema mutuco actorea eta cinema guidoilaria (j. 1890 ).
- 1970 - Leslie Groves , statubatuar militarra, Manhattan Projectuaren arduraduna (j. 1896 ).
- 1972 - Joséphine Pencalet , bretainiar languile , Udal conseilu bateraco hautatu çuten lehen emacume bretainiarra (j. 1886 ).
- 1974 - Patricc Maynard Stuart Blacquett , angles physicaria, 1948co Physicaco Nobel Saria (j. 1897 ).
- 1977 - Hermann Kemper , alemaniar ingeniaria, levitatione magneticoaren aitzindaria (j. 1892 ).
- 1980 - Seretse Cama , lehendabicico Botswanaco presidentea (j. 1921 ).
- 1981 - Martin Hurson , Behin-Behineco IRAco quide , 1981eco Irlandaco gosse grevan (j. 1956 ).
- 1982 - Bernabe Oiarçabal , guipuzcoa margolaria (j. 1912 ).
- 1983 - Gabrielle Roy , canadar idazlea (j. 1909 ).
- 1985 - Carl Casiel Blitz , ucrainar ingeniari chimicoa eta semiologoa (j. 1897 ).
- 1993 - Abdullah Afeef , Suvadivaco Republicaco presidentea (j. 1916 ).
- 1996 - António Maria Mourinho , portugaldar ethnographo, ethnologo eta archeologoa (j. 1917 ).
- 1997 - Alexandra Danilova , russiar ballet dançaria (j. 1903 ).
-
2000
-
- Alec Derwent Hope , australiar poeta (j. 1907 ).
- Masha Ivashinsova , Leningradeco russiar argazquilaria (j. 1942 ).
- 2001 - Miguel Guila , espainiar humorista eta comiqui marrazquilaria (j. 1919 ).
- 2003 - Jean Seignalet , franciar medicu eta ikerçailea, immunologian aditua (j. 1936 ).
- 2004 - Carlos Cleiber , alemaniar-austriar orchestra-çucendaria (j. 1930 ).
- 2006 - Red Buttons , statubatuar actorea (j. 1919 ).
- 2008 - Bronisław Guerremec , poloniar historialaria eta politicaria (j. 1932 ).
- 2012 - Leda Valladares , argentinar abeslaria, cantautorea, litteratura idazlea, poeta, musicologoa eta folklorologoa (j. 1919 ).
-
2014
-
- Nadine Gordimer , hegoafricar idazlea, 1991co Litteraturaco Nobel Saria (j. 1923 ).
- Lorin Maacel , statubatuar biolinista eta orchestra çucendaria (j. 1930 ).
- 2016 - Bernardo Provençano , Siciliaco mafiaco (Cosa Nostra) quidea, ustezco Siciliaco mafia ossoco burua (j. 1933 ).
-
2017
-
- Norman Johnson , canadar mathematicaria (j. 1930 ).
- Liu Xiaobo , chinatar intellectual eta guiça escubideen defendatzailea, 2010eco Baquearen Nobel Saria (j. 1955 ).
- 2020 - Cindci Mandela , hegoafricar diplomacialari eta poeta (j. 1960 ).
- 2021 - Shirley Fry , statubatuar tennislaria (j. 1927 ).
Jaiac eta urtheurrenac Aldatu
- Sehasca eguteguico icendeguia : Amagoia eta Betiçu.
Campo estecac Aldatu