Wikipedia

Tuberculosi

Tuberculosi a, hetica edo tisi a gaixotassun infectioneso bat da, Mycobacterium tuberculosis bacterioac sorcen duena. [1] Guehieneta biriquei eraguite deraue, eta gorphutzeco berce çathi batzuc ere honda ditzaque. [1] Gaixotassu acutua da, baina behin baino guehiagotan paira daiteque. Casu guehienetan, ez du symptomaric adiarazten; casu horietan, tuberculosi latente deitzen çaio. [1] Casu horien %10etan soilic iristen da tuberculosi activo bilhacatzera, eta tractamenduric harcen ez bada, casuen erdietan heriotza ekar leçaque. [1] Hauec dira tuberculosi activoen symptoma ohicoenac: eztul chronico muqui odolduarequin, sukarra , gaueco icerdia eta pisu galera. [1] Berce organo batzuc infectatzean symptoma ascotaricoac içan litezque.

Tuberculosi
X-izpien bidezco gaixo baten bulharraren irudia.
Describapena
Mota infectione bacteriano primarioa , mycobacterium infectious disease (en) Itzuli , Endemia , gaixotassun infectionesoa
eritassuna
Specialitatea infectologia
pneumologia
Raçoina(c) Mycobacterium tuberculosis
Symptoma(c) Eztula, hemoptisia, pisu galera
sukarra
Sorcen du Potten gaitza
Pathogenoaren transmissionea aire bidezco kutsadura
Azterqueta medicoa chest radiograph (en) Itzuli , chest CT (en) Itzuli , tuberculin test (en) Itzuli , lung biopsy (en) Itzuli , Tuberculosis diagnosis (en) Itzuli , Tuberculosis radiology (en) Itzuli , Chest photofluorography (en) Itzuli
sputum culture (en) Itzuli
Associatione geneticoa
Tractamendua
Erabil daitezqueen boticac cycloserine (en) Itzuli , etionamida , 4-aminosalicylic acid (en) Itzuli , Etambutol , capreomycin (en) Itzuli , Piracinamida , isoniacida , isoniacida , viomycin (en) Itzuli , Piracinamida , cycloserine (en) Itzuli eta etionamida
Identificatzaileac
GNS - 10-MC A 15 – A 19
GNS - 9-MC 010 – 018
GNS - 10 A 15 – A 19
GNS - 9 010 – 018
OMIM 607948
DiseasesDB 8515
MedlinePlus 000077 000624
eMedicine med/2324 emerg/618 radio/411
MeSH D014376 D014376
Disease Ontology ID DOID:399
Ohar medikoa
Ohar medicoa
Oharra: Wikipediac ez du medicu aholcuric emaiten . Tractamendua behar duçula uste baduçu, jo eçaçu sendaguilearengana.

Tuberculosia airez kutsatzen da, gaixotassun activoa dutenec eztula eguin, hitz eguin nahiz doministicu eguitean. [1] Tuberculosi latentea dutenec, ordea, ez dute gaixotassuna çabalcen. [1] Infectioe activoa ohicoagoa da HIESa dutenetan eta erretzaileac direnetan. [1] Tuberculosi activoaren diagnosiraco, toraxeco radiographiac , ikerquet microscopicoac eta gorphutzeco fluidoen hazcunçac erabilcen dira. [2] Latente dagoen casuetan, Mantoux-en testa eta odol-analysiac eguite dira. [2]

Tuberculosia içaiteco arriscuan daudenei behaquetac, deteccio goiztiarrac eta cherthoac eguiten çaizte; berheciqui, Calmette-Guérin bacilloare cherthoa. [3] Norbait arriscuan dagoela erraiten da tuberculosi activoa duen norbaitequin aurrez aurreco contactua içan badu. Tractamenduraco, antibiotico ugari hartu behar dira dembora lucean. [1] Antibioticoequic resistencia araço bilhacatu da, haimbat anduirequin ez baitute functionatzen orain arteco antibioticoric eraguincorrenec. [1]

2018co datuen arauera, uste dute munduco biztanleen laurden bat tuberculosiz infectatuta dagoela. [3] Urthec , populationearen %1 gaixotzen dela calculatzen dute. [4] 2017an, tuberculosi activo 10 millioi casutic gora ceuden, eta horietatic 1,6 millioi hil ciren. [5] Heriotzen %95 garapen bidean diren herrialdeetan içan cen; horietatic %50 baino guehiago Indian, Chinan, Indonesian, Paquistanen eta Philippinetan. [5] 2000. urthetic hona, urthero içaiten den casu copurua jaisten doa. [1]

Aithortu beharreco gaixotassuna denez, 489 tuberculosi casu jaquinaraci cituzten 2005ean Euscal Autonomi Erkidegoan . Naffarroa Garaian, 2006an, 82 casu inguru içan ciren. Laphurdico, Naffarroa Behereco eta Çuberoaco daturic ez dago jassota oraingoz.

" Hetica ", " tisi a" nahiz "tisisa", " biriquetaco a", " biriqueria " eta " bulharretico a" ere erran içan çaio euscaraz .

Tuberculosi casuen % 80 gorriac marcatutaco herrialdeetan guerthatzen dira. Ithurria: O.M.E. (2007)

Historia Aldatu

Chronologia Aldatu

Gaixotassunac hildaco personaia eçagunac Aldatu

Tuberculosiaren aurkaco hospitaleac Euscal Herrian Aldatu

Ancina, mendi edo gain aldeetan hospitaleac eraiqui cituzten gaixotassunaren aurka borrocatzeco, haicearen eçaugarriac cirela-eta.

Gaur egungo Donostia Hospitalean , orain arte "Amaraco Hospitalea" cenac, historicoqui "Toraxeco Hospitalea" icena ceducan, gaixo tuberculosoac artatzen cituelaco.

Bilbao aldean, Sancta Marinaco Hospitaleac functioe horiec bethetzen cituen.

Infectionea Aldatu

Mycobacterium tuberculosis iceneco bacterioac eraguite du gaitza. Berce Mycobacterium batzuec animaliac infectatzen dituzte ( Mycobacterium microtti c arratoiac, eta Mycobacterium bovis -ec behiac). Azquen specie honec guiçaquia ere kutsa deçaque, esnearen bidez ( pasteurizationea asmatu aurretic ohicoa cen tuberculosia harrapatzea gaixotutaco behien esnea consumitzeracoan).

Robert Coch sciencialari alemaniarrac aurkitu çuen lehenengoz Mycobacterium tuberculosis bacterioa, eta aguerian utzi çuen microbio hori cela gaitzaren eraguilea.

Tuberculosia airetic transmittitzen da, gaixoac eztula edo doministicu eguiteracoan . Gaixoaren chistu tantec millioica bacterio pathogeno dute. Bacterio hauec resistencia handia deraucote/diote inguruguiroari, gai içanic 8 hilabethe irauteco lurrean dagoen carcaxa batean, erraiteraco.

Kutsatutaco chistu-tantac irensi eta guero bacterioa arnas bidetic iristen da biriquetara. Hala ere, kutsatutaco personen %90-ac ez du gaixotassuna garatuco, haien erançun immuneac gaitza indargabetuco baitu ( macrofagoec bacterio pathogenoa deuseztatuco dute). Erançun immune cascarra dutenec berceric ez dute tuberculosia garatuco.

Symptoma clinicoac Aldatu

Guiça-gorphutzac tuberculosia eraguiten duen bacterioa har deçaqueen arren, immunitate-systemac, oro har, gaixotzea saihesten du. Honen eraguinez, medicuec honaco hauec berheizten dituzte:

  • Tuberculosi latentea . Bacterioa organismoan dagoenez, activo, gaixoa kutsatuta dagoela erran daiteque. Hala ere, ez da symptomaric aguercen, [6] eta ez da kutsacorra. Honen ondorioz, tuberculosi latenteari tuberculosi inactibo ere deitzen çaio. Tuberculosi latentea duen personarençat tractamendua ecimbercecoa da; içan ere, tuberculosi activo bihurceco arriscua eta kutsatzeco arriscua modu nabarmenean gutitzen ditu. Guti gorabehera, bi milla millioi personac dute ezcutuco tuberculosia mundu ossoan. [2]
  • Tuberculosi activoa . Affectione hau gaixotzeco gai da eta, guehienetan, kutsacorra da. Tuberculosiaren bacterioarequin infectionea içan ondorengo lehen asteetan cein handic urthe batzuetara guertha daiteque. [2]

Hauec dira birica-tuberculosi activoaren, hau da, tuberculosi-mota ohicoenaren symptomac

  • Hirur aste edo guehiago irauten duen eztula (muqu -expectorationea)
  • Nahigabeco pisu-galera
  • Nekea
  • Sukarra
  • Gaueco icerdia
  • Hotzicarac
  • Gosse-galera
  • Arnasteco çailtassuna
  • Sibilanciac (airea biriquetaco arnasbide estuetan cehar muguitzen denean guerthatzen diren chistu-hotsac). [7]
  • Expectorationea odolarequi (faringuean, larynguean, traquean edo bronquioetan jarcen diren flemac eta jariaquinac ahotic kendu eta bota/votatze/votatzea).
  • Mina bulharrean edo mina arnasa harcean edo eztul eguitean.

Hala ere, tuberculosi-motaren arauera, symptoma clinicoac ezberdinac içanen dira. Adibidez, bizcarrheçurrreco tuberculosiac bizcarreco mina eraguin deçaque, eta guilçurrunetaco tuberculosiac guernuan odolaren presencia eraguin deçaque. [8]

Motac Aldatu

Odolaren bitartez bacterioa gorphutz ossora heda daiteque, biriquetatic berce organo batzuetara igaroz.

Tuberculosia aguertu daiteque, beraz, organo batean baino guehiagotan, baina motaric ohicoena da biriquetan aguercen dena.

Biriquetacoa Aldatu

Tuberculosia garatzen den casuetan, %90 casuetan biriquetan adiarazten da. Symptomac, bulharreco mina eta eztula dira, ceinac carcaxa (flemac) sorthuco dituzte. Hala ere, personen %25ac ez ditu symptomaric aurkeztuco. Hau da, asintomaticoac içanen dira. Casu batzuetan symptomac larriagoac bihurtuco dira: Flemarequin batera odola quantitate chiquietan camporatzea, infectionea biriquetaco arteria etara çabalcea edo aneurisma bat sorthu eta lehercea.

Gainera, gaixotassun chronicoa bihur daiteque eta honec orban ugari sorthuco ditu biriquetaco goico lobuluetan. Içan ere, goico lobuluen infectionea guehiagota emanen da behecoequin comparatuz. Horren causac eceçagunac dira baina hauec içan daitezque: Aire fluxua hobeagoa dela edo linfa systemaren drainatze charragoa.

Biriquetaco tuberculosian bi gaixotassun emanen dira batez ere:

Pneumonia Aldatu

Biriquei, berheciqui albeoloei, eraguiten derauen hantura . Osso kutsacorra da. Horregatic, gaixoac isolatu behar dira.

Pleuritisa Aldatu

Pareta-pleuraren hantura. Batez ere persona gazteetan emanen da.

Birica campocoa Aldatu

Casu activoen %15-20 artean, infectionea biriquetatic campo hedatuco da eta berce motataco tuberculosiac eraguinen ditu. Huaec orocorrean “Birica campoco tuberculosiac” deitzen dira. Mota hauec ugariagoac dira systema immunea ahula duten personetan edo haur chiquietan. Adibidez, GUIB a dutenen casuan, %50 baino guehiagoetan tuberculosi mota hauec emanen dira. Gune aiphagarriac hauec dira: Pleura , nervio systema centrala , systema linfatico a, uroguenitala, heçurrac eta articulatione ac.

Larriago den berce tuberculosi mota “Barreiatutaco tuberculosia” (Gazteleraz “ Tuberculosis miliar " edo "tuberculosis disseminada”) da. %10eco casuetan emanen da. Hemen, tuberculosia gorphutz ossostic çabalduco da eta 1-5 millimetroco calteac sorthuco dira.

Diagnosticoa Aldatu

 
Mycobacterium tuberculosis -en coloniac, hazcunça-inguru batean hacita

Mycobacterium tuberculosis arnas bide en barruan cein campoan hautemaitea içanen da  diagnosticoraco gakoa. Methodo desberdinac garatu diren arren, microscopio optico bidezco bacillo acido-alcohol resistencia da ciurtassun handiena bermatzen duena eta honequin batera Lowenstein-Jensen hazcunça-ingurua . Horiec berheciqui ossassun valiabide gutico herrietan erabilcen dira, nahiz eta azquen aldian MODS methodo sensibilitate eta specificotassun handia emaiten ari den. BAAR microscopia azcarra eta merkea da eta methodo eraguincorra da gaixo kutsacorrac detectatzeco. Cultiboaren erabilpena çama baxuco cultiboac daudenean erabilcen da.

Microscopioa eta cultiboa tractamendua controlatzeco erabilcen dira.

Madrilgo Universitate Autonomoac lehen aldiz aurkeztu çuen Journal of Clinical Microbiology aldizcarian, micobacteriac fluorescencia igorceco gai direla, beraz microscopio fluorescente bidez ikussia ahalco dira. Hau garrancitsua da, içan ere, lehen beharrezcoa baitzen bacterio hauec tindatzea, behaqueta gauçatzeco.

Guerthacari hau irauncorra dela ikussi da, autofluorescencia ez baita gutitzen dembora igaro ahala eta beraz, laguinac egoqui mantendu daitezque, mantenu specialic gabe.

Radiographia beharrezcoa da gaixotassunaren diagnosticoraco. Lesione ohicoenac apicalac dira, escuineco hemitoraxean, atzeco segmentuetan eta guehienetan barrumbeac eratuz. Ecimberceco tresna tuberculosiaren diagnosticoraco bacteriologia da, bere specificotassun, senticortassun eta balerauco/valio aurresancorragatic. Hau ez denean eraguincorra berce jarraipen diagnostico bat eguin beharco çaio patienteari: clinicoa, epidemiologicoa, argazqui bidezcoa, immunologicoa, anatomopatologicoa.

Tuberculosia diagnosticatu çain oroc GUIB -aren diagnostico proba gauçatu beharco du.

Ciehl Neelsen tindaqueta valiatuz, carcax laguin batean dauden bacteriac behatzen dira. Merkea eta erraça, biriquetaco tuberculosiaren diagnostico positivoa %70-80 hautemaiten du. Mycobacterium tuberculosis -ec horman lipido ugari ditu eta honec Ciehl Neelsen tindaquet gauçatzea ahalbidetzen du.

Cultiboa Lowenstein-Jense n medioan eguin daiteque, honen ossagaiac hauen içanic:

Mothel hazten da (30 -90 egun bitartean) 37 °C an carbono dioxidoco atmospheran . Ogui aphur itchura harcen dute, horixcac, ximurtuac eta gogorrac.

  • Mantoux bidezco tuberculina proba

Larruaçaleco proba da, tuberculosi infectionea detectatzeco. Antiguenoac injectatzen çaizqui patienteari, bacterioarequin contacturic içan duen ikusteco. Honec contactua adiarazten du eta ez infectionea.

  • MODS ( microscopic observation drug susceptibility)

Mycobacterium tuberculosis -aren droguen senticortassunaren behaqueta Microscopio Opticoaren bidez orain dela gutico methodoa da eta osso specificotassun eta senticortassun handia du. Gainera diagnostico dembora asco murrizten da eta lehen mailaco antibioticoen resistencia ee valoratzen du. Diagnostico goiztiarreraco erabilcen da.

Preventionea Aldatu

Preventionea vicimodu ossassunsu eta hygienico baten bidez emaiten da berheciqui, eta gaixoen casuan, identificationea beçalaco haimbat valiabide erabilcen dira, populationearen gainonceco sectoreen segurtassuna bermatzeco.

Horrez gain, tuberculosiaren aurkaco cherthoa ere badago, andui motheldu batequin eguindacoa; BCG icenarequi eçagutzen da. Hala erta guztiz ere, erran beharra dago emaiten duen babesa ez dela erabatecoa. [9]

Tractamendua Aldatu

Antibiotico desberdinac erabilcen dira, casu guehienetan bat baino guehiago aldi berean, bacterioaren paretaren eguitura eta compositione chimicoac eçohicoac baitira. Horrembercez, tractamenduac asco irauten du, 6-9 hilabethe inguru. Nahiz eta senda daitequeen, convenigarria da lehen bait lehen joaitea medicuarengana, diagnostico goiztiar batec pronostico ascoz hobea baitakar. Tuberculosi latentearen casuetan guehienetan isoniacida soilic administratzen da. Tuberculosi activoetan erabilico dira, berheciqui, pharmaco ezberdinen combinaquetac.

Guehien erabilcen diren boticac hauec dira:

Referenciac Aldatu

  1. ↑ a b c d e f g h i j c (Anglesez «Tuberculosis (TB)» www.who.int (Noiz consultatua: 2019-11-04) .
  2. ↑ a b c d (Anglesez Constantinos, Anastasios. Testing for tuberculosis.   doi : 10.18773/austprescr.2010.005 . (Noiz consultatua: 2019-11-04) . Aiphuaren errorea: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
  3. ↑ a b Hawn, Thomas R.; Day, Tracey A.; Scriba, Thomas J.; Hatherill, Marc; Hanecom, Willem A.; Evans, Thomas G.; Churchyard, Gavin J.; Cublin, James G. et al .. (2014-12). «Tuberculosis Vaccines and Prevention of Infection» Microbiology and Molekular Biology Reviews : MMBR 78 (4): 650–671.   doi : 10.1128/MMBR.00021-14 . ISSN 1092-2172 . PMID 25428938 . PMC 4248657 . (Noiz consultatua: 2019-11-04) .
  4. ↑ «WHO: Tuberculosis» web.archive.org 2013-06-17 (Noiz consultatua: 2019-11-04) .
  5. ↑ a b «WHO | Global tuberculosis report 2019» WHO (Noiz consultatua: 2019-11-04) .
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Tuberculosis pulmonar: MedlinePlus encyclopedia médica» medlineplus.gov (Noiz consultatua: 2019-11-04) .
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «Sibilancias: MedlinePlus encyclopedia médica» medlineplus.gov (Noiz consultatua: 2019-11-04) .
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «Signos y síntomas | Datos básicos sobre la tuberculosis | TB | CDC» www.cdc.gov 2018-12-10 (Noiz consultatua: 2019-11-04) .
  9. ↑ Keçada Andrade, Steven; Sanchez Guiler, Sunny. (2015-12-14). «Vaccin contra la tuberculosis BCG: Efficacia y effectos adversos / BCG vaccine against tuberculosis: Efficacy and adverse effects» Sciencia Unemi 8 (16): 120.   doi : 10.29076/issn.2528-7737vol8iss16.2015pp120-125p . ISSN 2528-7737 . (Noiz consultatua: 2019-11-05) .

Ikus, gainera Aldatu

Campo estecac Aldatu

Gai honi buruzco informatione guehiago lor deçaqueçu Scholia n
" https://eu.wiquipedia.org/w/index.php?title=Tuberculosi&oldid=9002395 "(e)tic escuratuta