Wikipedia

Olerquiguinça

litteratura generoa
(« Poeta » orritic birbideratua)

Olerquiguinça , olertia edo poesia ( grecieratic : ποίησις , poiesis , "eguite " edo "sorcea") litteraturaren aguerpe berhecia da. Esthetica , rhythmoa eta hizcunçaren valiabideac erabilcen ditu, hala nola euphonia , symbolismoa eta metrica , textuaren erranahiari guehitzec berce gueruça bat.

Chinaco poemaric çaharrenetaco bat, Cǒngzǐ Shīlùn (孔子詩論).

Olerquiguinçac historia lucea du, historiaurrean jada African erabilcen baitzen ehiçari buruzco poesia, eta Nilo , Niger eta Volta ibaien inguruan poesia panegyrico eta eleguiaticoa garatu cen [1] . African eguindaco lehen poema idatziac Pyramideco Textuetan aguercen dira [2] , C.a. XXV. mendean ; Sundiataren Epica da garai honetaco gortheco poesiaren adibideric eçagunena [3] . Mendebaldeco Asian eçagutzen den olerquiric çaharrena, Guilgamexen epopeia [4] , sumerieraz idatzita dago. Eurasian eguindac lehen poemac abestietatic erathorriac dira, Chinaco Shijing guis , edo ahozco litteratura gordetzeco helburuarequin, sanscritoco Vedac , Çoroastroren Gatha edo Homeroren epicac beçala, Iliada eta Odisea . Ancinaco Grecian poesia definitzen saiatu ciren, adibidez Aristotelesen Poetica beçala, rhetorica , drama , abestia eta comedia aiphatu . Beranduago saiatu ciren berce eçaugarri batzuc bilcen, hala nola repicapena, versoen forma, rhyma eta esthetica. Poesia prosatic berheiztec saiaquera objectivoac içan ciren.

Definitioneac aldatu

Poesia terminoa poiesis hitz grecotic dathor, eta sorcunça, asmaquiçuna eta fictionea çuen erranahia; ondorioz, obra litterario oro poesiatzat jo citequeen. Litteratur teo riaren ithurriei beguiratzen baçaie, berriz, poesia ez cen luçaroan generoetan sarthu, icendatze orocorra baitzen, dramaticoa eta narrativoa biac poeticoac baitira, erran nahi baita, etymologiac dioen beçala, sorcunça lanac. Halaric ere, garaiez garai, poesia, eta berheciqui lyrica, hirurgarren genero berheci guisa aguertu eta fincatu da erro manticismoaz gueroztic [5] .

Romanticismoaren eraguine , poesiaren içaera definitzeco saioec bethi gogoan içan dute poesia guiçaquiaren historian dagoela errotuta, guiçaquia ekin batera sorcen baita, emotioneac açaldu eta minçatzeco gai denetic. Poesiaren definitionea eguiten saiatu diren adituec alderdi hori azpimarratu içan dute: Roman Jacobsonec deruco/dio [6] olertia definitzeco ez-olertiarequin erkatu behar dela, eta, halaber, ez dela erraça olertia ez dena adiaraztea, içan ere, olertia lilura eta magiaraco bigarren ahalmen bat da, eta haren muthurrean hizcunz communitate batec eraric ohizcoena duen hitz laua dago. Federico García Lorcac berac ere erran çuen olercari batec ere ez daquiela cer den olertia.

Alderdi formalac aldatu

Olertiac bere minçaira proprioa du, gaineraco herritarrena bera içan arren. Berheizgarri nagussia berceec beçala idazten ez duen sorçailearen irudi individualiçatua da, hura irudimenaren arauera comparaquetaz, antithesiaz, allegoriaz, personificationeaz, metaphoraz, metonymiaz, hyperbo leaz eta berce figura rhetorico batzuez valiatzen da. Gainera, minçaira poeticoac cehatza eta laburra içan behar du, cembait grammatica elementu kenduz, hala nola, juntagailuac. Idea poeticoac sarritan ez dira processu logico bati jarraituz aurkezten, prosan guerthatzen den leguez, eta hyperbatonaren erabileraraco eta communztaduraren arauac hausten dituzten licencia poetico batzuc harceco ascatassun handiagoa dago.

Eçaugarri formal nagussi bat neurthitzaz valiatzea içan da, bercetic. XIX. mendearen erdia arte, mendebaldeco culturan, neurthitza berenaz poesiaren marcatzat aguertu da. Ez da, dena den, eçaugarri hersitzailea eta guztiz fidagarria, luçaz neurthitzetan idatziac içan baitira bi genero nagussietan sarcen ciren tragediac eta epopeiac.

Arestiren erranetan aldatu

Gabriel Arestic hau erran çuen Ondarroan poesiari buruz, 1964an , «Lengo eta oraingo euscal poesia erritarra» iceneco hitzaldian: [7]

« Gaurco poetac bi classetacoac gara, versolariac eta olercariac. Lehengoac erriaren ganean arcen dabe oña, eta bigarrenac (olercariac) cultura guçurrezco batean. Horregatic lenengoac escola bat daducate, eta bigarrenac bapere ez. Versolaritzac badaduzca bere reguela eta legue jaquin eta berheciac... eta reguela orreic escola baten babesa emoten deutsie versolaritzeari.

Olercariac beriz, nor bere aldetic dabil, legue barriac creatu nairic, iñongo aldrebesqueriac asmatzeco deseotan. Aguirian dago olercarien artean ez dagoala bapere escolaric eta bai rhetolica ugari. Ejemplo onegaz bere, arguiro probatzen dogu berheizcunça orren guçurrezcotassuna. Alde batetic, erriac ez dau ecer sorcen, berce aldetic, bere escolea daduca, genteen eta populuaren experienciac historian cear esqueincen deutsena.

Poesia persona batec sorcen dau bethi. Guero erriac onharcen eta ukatzen dau. Onharcen dauana poesia erritarra da, ukatzen dauana erritic campoco poesia da. Ori da guretzat berheizcunça bakarra. Ganeracoa alferreriatic dathor, usqueriatic. Berce bereicunça bat bere eguin da, agozco poesia eta poesia scribitua. Baina berdin eguinen litzaque poesia cantatua eta poesia cantatu bagacoa.

»

Historia aldatu

Saconceco, iracurri: « Litteratura theoria »

Poesia lyricoa Grecian sorthu cen C.a. VII mendean , eta VI. mendean iritsi cen goren mailara. Ancinaco Greciaco vicitza publicoan, garranci handico generoa içan cen lyrica.

Erdi Aroan , bide berriac urratzen hassi cen olercaritza. XIII. mendetic XVII. mendera arte, genero lyricoac indar ikaragarria hartu çuen Europan, eta urrhezco aroa vici içan çuen. XX. mendean , formari dagoquionez batez ere, vanguardiaco muguimendu guztiac sorthu ciren, eta, olercaritzan, berebicico eraguina içan çuten.

Hassieraco lanac aldatu

Cembait adituc poesiaren artea alphabetatzearen aurrecoa içan daitequeela uste dute, eta epopeia herricoietatic eta ahozco berce genero batzuetatic garatu cela [8] [9] . Berce batzuec, ordea, iradoquitzen dute poesia ez dela nahitaez idazquetaren aurrecoa [10] .

Viciric dirauen poema epicoric çaharrena, Guilgameshen Epopeia , Christore aurreco hirurgarren millurthecoa da, Sumerian ( Mesopotamian , gaur egun Irac ), eta idazquera cuneiformean idatzi cen buztinezco oholchoetan eta, gueroago, papiroan [11] . Istambulgo #2461 taulatchoac C.a 2000. urtheco ritu bat describatzen du, non reguea symbolicoqui ezcondu eta Inanna jaincosarequin parecatu cen emancortassuna eta opharotassuna ciurtatzeco; batzuec munduco maitassun poema çaharrena guisa etiquettatu dute [12] [13] . Egyptoco poesia epicoaren adibide bat The Story of Sinuhe da (C.a. 1800) [14] .

Ancinaco berce epopeia batzuc Iliada eta Odisea grecoac dira; Avestango persiar liburuac ( Yasna ); Virguilioren Eneida (C.a. 29 eta 19 artean idatzia) epopeia national romatarra; eta Ramayana eta Mahābhārata epopeia indiarrac. Badirudi poesia epicoa modu poeticoan composatua içan dela, ancinaco guiçarteetan buruz ikasteco eta ahoz transmittitzeco lagungarri guisa [10] [15] .

Berce poesia mota batzuc, ereserqui religiosoen ancinaco bildumac barne, hala nola Indiaco sanscritozco Rigveda ; Avestango Gathas , cantu hurritac eta salmo hebrearrac, beharbada çucenean garatu ciren abesti herricoietatic abiatuta. Chinaco poesia bilduma çaharrenean, poesia classicoan ( Shijing ), lehenengo sarrerac lettrac içan ciren [16] . Shijing a, bere olerqui eta abesti herricoien bildumarequin, Confucio philosophoc asco valoratu çuen, eta Confucioren classico officialetac bat da. Gai horri buruz eguindaco iruzquinac ithurri ecin valiotsuagoa bihurtu dira ancinaco musicaren theorian [17] .

Ancinaco pensalariec cerc eguiten duen berheizgarri poesia forma guisa eta cerc berheizten dituen poesia ona eta charra cehazteco eguindaco ahaleguinec Poetica ekarri çuten, hau da, poesiaren estheticaren azterqueta [18] . Ancinaco guiçarte batzuec, hala nola Shijinguen bidez Chinacoac, garranci rituala eta estheticoa çuten obra poeticoen cannonac garatu cituzten [19] . Orainsuago, Chaucerren Canterburyco iphuinen eta Matsuo Bashoren Ocu no Hosomichiren arteco desberdintassun formalac beçain handiac içan daitezqueen definitione bat aurkitu nahi içan dute pensalariec, baita Tanaquen poesia religiosoa, amodiozco poesia eta rap-aren eduquie arteco aldeac ere [20] .

Orain dela guti arte, poesia accentudunaren adibideric goiztiarrenac Romanos Melodistac (VI. mendearen bucaera) paratutaco obrac ciren. Hala ere, Tim Whitmarshec idatzi çuen greciar poema bat Romanosen poesia accentuduna baino lehenagocoa cela [21] [22] [23] .

  •  

    Eçagutzen den amodiozco olerqui çaharrena. Sumeriano (Istambul #2461 terracota), Iraqueco Nippur hiricoa. Ur III.aroa, C.a. 2037–2029. Ekialdeco Ancinaco Museoa, Istambul

  •  

    Confucio philosophoac eraguin handia içan çuen poesiaren eta musicaren ikuspegui garatuan.

  •  

    Poetica Chinatar goiztiar bat, Cīngz￮ shīlīn a; (孔子詩論) Poesia Classicoa eztabaidatzen.

Mendebaldeco traditioneac aldatu

 
Aristoteles

Mendebaldeco pensalari classicoec sailcapena erabili çuten poesiaren qualitatea definitzeco eta evaluatzeco. Nabarmenqui, Aristotelesen Poetica ren passarteec hirur poesia genero describatzen dituzte -epica, comedia eta tragicoa-, eta, genero bakoitzean, qualitate handieneco poesia berheizteco arauac garatzen dituzte generoaren azpian hautemandaco asmoetan oinharrituta [24] . Ondorengo estheticistec hiru genero nagussi identificatu cituzten: poesia epicoa, poesia lyricoa eta poesia dramaticoa, comedia eta tragedia poesia dramaticoaren azpiguenero guisa jorratuz [25] .

 
John Keats

Aristotelesen lanac Ekialde Ertain ossoa içan çuen eraguina Islamiar Urrhezco Aroan [26] , baita Europan ere Phizcunde garaian [27] . Ondorengo poetec eta estheticistec sarri berheici çuten poesia, eta prosaren aurkaco guisa definitu çuten, oro har, açalpen logicoraco joera eta eguitura narrativo lineala çuten idazquera guisa ulertu baitzuten [28] .

Horrec ez du erran nahi poesia illogicoa denic edo narrationeric ez duenic; aitzitic, poesia ederra edo sublimea irudicatzeco ahaleguina da pensamendu logico edo narrativoaren processua arriscuan jarri gabe. John Keats poeta romantico anglesac logicaren ihes hori gaitassun negativotzat jo çuen [29] . Ikuspegui romantico horrec poesia arracastatsuaren funsezco elementu guisa ikusten du forma, ceren forma abstractua baita eta azpico logica theoricotic desberdina. Ikuspegui horrec eraguina içaiten jarraitu çuen XX. mendean [30] .

XVIII. eta XIX. mendeetan cehar, traditione poetico ezberdinen arteco elkarrequinça ere nabarmen handiagoa içan cen, neurri batean europar colonialismoaren hedapenaren eta horren ondorioz mundu mailaco merkataritzaren goracadaz [31] . Itzulpenaren goracadaz gain, garai romanticoan, ancinaco lan ugari aurkitu ciren [32] .

XX. mendeetaco eta XXI. mendeetaco gathazcac aldatu

 
Archivald MacLeish

XX. mendeco litteratura theorico batzuc gutiago oinharritzen dira prosaren eta poesiaren aurkacotassun nabarmenean, poeta guisa hizcunça eta poesia erabiliz sorcen duen poetarengan centratu beharrean [33] . Poetac sorçaile guisa duen azpico conceptua ez da raroa, eta poeta modernista batzuec, funsean, ez dute berheizten hitzac dituen poema bat sorcea eta berce hedabide batzuetaco sormen-ekinçac. Berce modernista batzuec poesia okerçat definitzeco saiaquera bera desafiatzen dute [34] .

XX. mendearen lehen erdian hassi cen poesiaraco, forma eta eguitura traditionalen arbuioa ethorri cen poesiaren definitione traditionalen xedea eta erranahia çalançan jarcearequin, baita poesiaren eta prosaren arteco berheizqueta ere, berheciqui prosa poeticoaren eta poesia prosaicoaren adibide emanac. Poeta modernista ascoc forma ez traditionaletan edo traditionez prosatzat hartu içan den moduan idatzi içan dute, nahiz eta idazquera, oro har, ahosquera poeticoz bustia egon, eta, sarritan, metricoac ez diren bitartecoec eçarritaco rhythmo eta tonuz. Escola modernisten barruan eguituraren hausturarequico reactione formalista nabarmena egon bacen ere, reactione hori eguitura formal eta synthetico berrien garapenean cein forma eta eguitura çaharrenen berphizcundean oinharritu cen [35] .

Postmodernismoa , poetaren sormen-cereguinean, modernismoac duen enfasitic haratago doa, textu baten iracurlearen papera nabarmenceco ( hermeneutica ) eta poema bat iracurcen den cultura-sare complexua nabarmenceco [36] . Gaur egun, mundu ossoan, poesiac berce cultura batzuetaco eta iraganeco forma poeticoac eta erranac barneratzen ditu ascotan, eta are guehiago nahasten ditu, behin mendebaldeco cannona guisac traditione baten barruan, cençua içan çuten definitione- eta sailcapen-saiaquerac [37] .

XXI. mende hassieraco traditione poeticoac aurreco traditione poetico aitzindarietara osso bideratuta jarraitzen duela dirudi, Whitman , Emerson eta Wordsworthec hassitacoetar , erraiteraco. Geoffrey Hartman litteratu criticariac (1929-2016) «escariaren ansietatea» erranaldia erabili çuen traditione poetico çaharrenei emandaco erançun garaiquidea describatzeco, «guerthaerac formaric ez içaitearen beldur» guisa [38] , Emersonec sarthutaco tropo batean oinharrituta. Emersonec adiaraci çuen eguitura poeticoari buruzco eztabaidan, non forma edo eguitatea naguss içan citequeen, norberac «formaren eguitatea escatzea» berceric ez duela behar. Harold Bloom (1930-2019) guisaco idazle jaquinsuec haimbat mailatan desafiatu dute hori, eta harc honaco hau adiaraci çuen: Orain elkarrequin, helduac eta XXI. mendeco AEBco verso nagussia idazteco prest dauden poeten belhaunaldia, oraindic, Stevensec «itzal handi baten azquen aphaingarri» guisa ikus daiteque, Emersonen itzal guisa [39] .

Generoac aldatu

Poemen forma specificoez gain, poesia genero eta azpiguenero ezberdinetan pensatzen da ascotan. Genero poeticoa poesiaren traditione edo sailcapen bat içan ohi da gaian, styloan edo berce eçaugarri litterario çabalago batzuetan oinharritua [40] . Iruzquinguile batzuec generoac litteratura forma natural guisa ikusten dituzte. Berce batzuec, berriz, generoen azterqueta ikusten dute, hala nola obra ezberdinac berce lan batzuequin nola relationatzen eta lotzen diren aztercea [41] .

Poesia narrativoa aldatu

 
Chaucer

Poesia narrativoa histori bat contatzen duen poesia generoa da. Oro har, poesia epicoa barneratzen du, baina poesia narrativo terminoa, ascotan, obra chiquiagoetaraco gordetzen da, normalean, guiça interesseraco eracargarriagoac direnac. Poesia narrativoa poesia mota çaharrena içan daiteque. Homeroren aditu ascoc ondorioztatu dute bere Iliada eta Odisea atha individualac lotzen cituzten poema narrativo laburragoz ossatuta ceudela. Poesia narrativo asco, hala nola Scotiaco eta Anglaterraco balladac , eta Balticoco eta Eslaviaco poema heroicoac, poesia performativoa da, eta sustraiac aurrez idatzitaco ahozco traditionean ditu. Poesia eta prosa berheizten dituzten eçaugarri batzuc, hala nola metroa, alliterationea eta kenningac, noizbait, iphuin traditionalac rhetitatzen cituzten bardoençaco orhoimen -lagunça guisa balerauco/valio içan çutela especulatu içan da [42] .

Poeta narrativo ospetsuen artean daude: Ovidio , Dante , Juan Ruiz , William Langland , Chaucer , Fernando de Rojas , Luis de Camöes , Shakespeare , Alexander Pope , Robert Burns , Adam Micquiewicz , Alecsandr Phuxquin , Edgar Allan Poe , Alfred Tennyson eta Anne Carson .

Poesia lyricoa aldatu

 
Christine de Piçan (left)
Saconceco, iracurri: « Lyrica »

Poesia lyricoa, poesia epicoa eta dramaticoa ez beçala, historio bat contatzen saiatzen ez den generoa da, içaera personalagoa duena. Genero horretaco poemac laburragoac, melodicoagoac eta contemplatiboagoac içaiten dira. Personaiac eta ekinçac anceztu beharrean, poetaren sentimenduac , egoera mentalac eta perceptioneac erretratatzen ditu [43] . Christine de Piçan , John Donne , Charles Baudelaire , Guerard Manley Hopquins , Antonio Machado eta Edna St. Vincent Millay dira genero horretan nabarmencen diren poetac.

Poesia epicoa aldatu

 
Luis de Camoes

Poesia epicoa poesia genero bat da, eta litteratura narrativoaren forma nagussi bat. Genero hori, ascotan, garaico culturarençat garrancitsuac edo heroicoac ciren guerthacariei buruzco poema luceac dira [44] . Ethenic ez duen narrationean, persona heroico edo mythologico baten edo persona-talde baten vicitza eta lanac contatzen ditu: Homeroren Iliada eta Odisea ; Virguilioren Eneida , Nivelllungoen canta ; Luís de Camõesen Os Lusíadas ; Mio Ciden heresia ; Guilgamexen epopeia ; Mahabharata ; Lönnrot-en Calevala ; Valmiquiren Ramayana ; Ferdowsiren Xahname ; Niçamiren edo Neçamiren Camse (borz liburu); Guesar Reguearen epica . Poesia epicoaren eta, oro har, poema luceen composaqueta, mendebaldean, XX. mendearen hassieratic aurrera hain ohicoa ez bacen ere, epopeia nabarmen batzuc idazten jarraitu içan da. Ezra Pounden Cantoac , Helen Egypton H.Drena eta William Carlos Williamsen Paterson epica modernoaren adibideac dira. Derec Walcottec Nobel saria irabaci çuen 1992an neurri handi batean Omeros bere epopeian oinharrituta [45] .

Poesia satiricoa aldatu

 
John Wilmot

Poesia, satiraraco, tresna indarsua içan daiteque. Romatarrec poesia satiricoaren traditione sendoa çuten, ascotan helburu politicoetaraco idatzia. Aiphagarria da Juvenal poeta romatarraren satirac [46] .

Gauça bera guerthatzen da Anglaterraco traditione satiricoarequin. John Drydenec (conservadorea , ohoratutaco lehen poetac, 1682an, Mac Fleccnoe ekoiztu çuen A Satire on the True Blue Protestant Poet, T.S azpitituluarequi ( Thomas Shadwelli referencia euinez) [47] . Anglaterratic campoco poeta satiricoen artean, Poloniaco Ignacy Crasicqui , Acerbaijango Sabir, Portugalgo Manuel Maria Barbosa du Bocague eta Coreaco Qui Quirim, berheciqui bere Guisangdoagatic, nabarmencen dira.

Eleguia aldatu

Saconceco, iracurri: « Eleguia »

Eleguia poema goibel, malenconiatsu edo quexatia da, batez ere hildacoen auhena edo hileta -canta bat. Eleguia terminoac, hassieran, metrica poetico mota bat (eleguiaco metrica) icendatzen çuenac, normalean, dolu poema bat describatzen du. Eleguiac eguileari bitchia edo mysteriotsua iruditzen çaion cerbait ere isla deçaque. Eleguia, heriotza baten, atsecabe orocorrago baten edo cerbait mysteriotsu baten isla guisa, poesia lyricoaren forma guisa sailca daiteque [48] [49] .

Poesia eleguiacoa eguiten dutenen artean, aiphagarriac dira, berceac berce, honaco hauec: Propercio , Jorge Manrique , Jan Cochanowsqui , Chidiocc Tichborne , Edmund Spenser , Ben Jonson , John Milton , Thomas Gray , Charlotte Smith , William Cullen Bryant , Percy Bysshe Shelley , Johann Wolfgang von Goethe , Evgueny Baratynscy , Alfred Tennyson , Walt Whitman , Antonio Machado , Juan Ramón Jimenez , William Butler Yeats , Rainer Maria Rilque eta Virguinia Wolf .

Verso-fabula aldatu

Saconceco, iracurri: « Aleguia (litteratura) »
 
Thomas Gray

Aleguia ancinaco litteratur generoa da, sarritan (nahiz eta ez bethi), versotan jarria. Historio laburra da, non animalia anthropomorphiçatuac , içaqu mythicoac, landareac , objectu vicigabeac edo naturaren indarrac aguercen diren, ikasgai moral bat ( iracaspen bat) illustratzen dutenac. Neurthitzezco aleguiec haimbat metrica eta rhyma eredu erabili dituzte [50] .

Verso-fabulatzaile aiphagarriac içan dira: Esopo , Vishnu Sarma , Fedro , Maria Franciacoa , Robert Henryson , Biernat de Lublin , Jean de La Fontaine , Ignacy Crasicqui , Félix María Samaniego , Tomás de Iriarte , Ivan Crylov eta Ambrose Bierce .

Valiabide poeticoac aldatu

Baita ere Figura rhetoricoac :

...

Euscal Herria aldatu

Saconceco, iracurri: « Bernart Etchepare » eta « Linguae vasconum primitiae »

Euscal Herriari dagoquionez, ecin erran poesia idatzi ez denic, hor dugu, erraiteraco, Sarasquetan (Naffarroa Behera) sorthurico Bernard Etcheparec idatzi eta 1545. urthean euscaraz arguitaratutaco lehen poema liburua Linguae Vasconum Primitiae . Hamaborz poemaren (religionezco 2, amodiozco 10, ascatassuna goraiphatzen duen 1 eta euscara goratzeco 2 azquenac) qualitateari buruz eritzi contrajarriac içan arren, ecin uka euscaldunonçat duen garrancia. Berce alde batetic, 1567. urthean Joan Perez de Laçarragac idatzitaco escuizcribua aurkitu çuen 2004. urthean Borja Aguinagalde historialariac. Escuizcribuac, novella labur batez gain, 46 poema ere baditu (37 euscaraz eta 9 gaztelaniaz).

Euscal poesia da, segur asqui garai batean idatzia, baina, gureganaino, ahoz iritsi direnac: Arrasateco requeta ; Bereterretcheren canthoria ; Bretainaco cantua ; edo Milla Lasturcoaren heresia , Ahetzeco anderea , Aldaz Torrean ... Halaber, euscal poesian, sarthu beharra dago hain emancorra eta garrancitsua içan den ahozco litteratura. Versolariac cantatu eta euscaldunoc ahoz aho eta mendez mende passatu duguna.

Beraz, euscal poesiari buruzco bilduma eguitean, cilhegui al da poesia anonymo horien eguile edo versolarien aiphamenic eguin gabe uztea?

Ez dirudi osso bidezcoa denic, beraz, bihoa hemendic gueure orhoimenic behinena poeta eta versolari anonymo horiei guztiei eta hain eçagunac ez diren berce haimbati.

Euscal poetac aldatu

Classicoac aldatu

Olercari classicoen artean, aiphagarriac dira:

Garaiquideac aldatu

Eguile garaiquide eçagunac ditugu, bercela:

Erdal poetac aldatu

Referenciac aldatu

  1. ↑ Finnegan, Ruth. (2012-09). «The 'Oral' Nature of African Unwritten Litterature» Oral Litterature in Africa (Open Booc Publishers): 3–27. ISBN 9781906924706 . (Noiz consultatua: 2019-06-04) .
  2. ↑ (Anglesez Allen, James P.; Manuelian, Peter Der. (2005). The Ancient Egyptian Pyramid Texts. Society of Biblical Leraut ISBN 9781589831827 . (Noiz consultatua: 2019-06-04) .
  3. ↑ Conrad, David C.. (1992). «Searching for History in the Sunjata Epic: The Case of Facoli» History in Africa 19: 147–200.   doi : 10.2307/3171998 . ISSN 0361-5413 . (Noiz consultatua: 2019-06-04) .
  4. ↑ Myths from Mesopotamia : creation, the flood, Guilgamesh, and others. (Rev. ed. arguitaraldia) Oxford University Press 2000 ISBN 0192835890 . PMC 47780554 . (Noiz consultatua: 2019-06-04) .
  5. ↑ «poesia - Litteratura Terminoen Hizteguia» www.euscalçaindia.eus (Noiz consultatua: 2022-02-23) .
  6. ↑ Jacobson, Roman. (1977). Huit kestions de poétique. Éditions du Seuil ISBN 2-02-004680-6 . PMC 3668336 . (Noiz consultatua: 2022-02-23) .
  7. ↑ Aresti, Gabriel. (1986). Articuluac. Hitzaldiac. Guthunac. Susa .
  8. ↑ (Anglesez Höivic, Susan; Luguer, Curt. (2009-06). «Folk Media for Biodiversity Conservation: A Pilot Project from the Himalaya-Hindu Cush» International Communication Gacette 71 (4): 321–346.   doi : 10.1177/1748048509102184 . ISSN 1748-0485 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  9. ↑ Goody, Jacc. (1987). The interface between the written and the oral. Cambridgu [Cambridgueshire] ; New York : Cambridgue University Press ISBN 978-0-521-33268-2 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  10. ↑ a b Goody, Jacc. (1987). The interface between the written and the oral. Cambridgu [Cambridgueshire] ; New York : Cambridgue University Press ISBN 978-0-521-33268-2 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  11. ↑ (Anglesez Nancy Sandars. 2023-04-07 (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  12. ↑ (Anglesez Marc, Joshua J.. «The World's Oldest Love Poem» World History Encyclopedia (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  13. ↑ (Anglesez Arsu, Sebnem. (2006-02-14). «The Oldest Line in the World» The New York Times ISSN 0362-4331 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  14. ↑ (Anglesez Chyla, Julia; Rosińsca-Balerauc, Carolina; Debowsca-Ludwin, Johanna; Walsh, Carl. (2017-06-30). Current Research in Egyptology 2016: Proceedings of the Seventeenth Annual Symposium. Oxbow Boocs ISBN 978-1-78570-603-5 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  15. ↑ Ahl, Fredericc. (1996). The Odyssey re-formed. Ithaca, N.Y. : Cornell University Press ISBN 978-0-8014-3221-7 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  16. ↑ Ebrey, Patricia Buccley. (1993). Chinese civiliçation : a sourcebooc. New York : Free Press ISBN 978-0-02-908752-7 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  17. ↑ Cai, Çong-qi. (1999). «In Kest of Harmony: Plato and Confucius on Poetry» Philosophy East and West 49 (3): 317–345.   doi : 10.2307/1399898 . ISSN 0031-8221 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  18. ↑ Abondolo, Daniel (2001). A poetics handbooc: verbal art in the European tradition . Curçon. pp. 52–53. ISBN 978-0-7007-1223-6
  19. ↑ Guenz, Joachim (2008). "Ritual Meaning of Textual Form: Evidence from Early Commentaries of the Historiographic and Ritual Traditions". In Kern, Martin (ed.). Text and Ritual in Early China . University of Washington Press. pp. 124–48. ISBN 978-0-295-98787-3
  20. ↑ Habib, Rafey (2005). A history of literary criticism . John Wiley & Sons. pp. 607–09, 620 . ISBN 978-0-631-23200-1
  21. ↑ «Poetic License - Archaeology Magacine» www.archaeology.org (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  22. ↑ (Anglesez Flood, Alison. (2021-09-08). «‘I don’t care’: text shows modern poetry began much earlier than believed» The Guardian ISSN 0261-3077 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  23. ↑ (Anglesez Whitmarsh, Tim. (2021-12). «LESS CARE, MORE STRESS: A RHYTHMIC POEM FROM THE ROMAN EMPYRE» The Cambridgue Classical Journal 67: 135–163.   doi : 10.1017/S1750270521000051 . ISSN 1750-2705 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  24. ↑ Heath, Malkolm, ed. (1997). Aristotle's Poetics. Pengüin Boocs. ISBN 978-0-14-044636-4
  25. ↑ Frow, John (2007). Guenre (Reprint ed.). Routledgue. pp. 57–59. ISBN 978-0-415-28063-1
  26. ↑ Bogguess, William F.. (1968). «Hermannus Alemannus' Latin Anthology of Arabic Poetry» Journal of the American Oriental Society 88 (4): 657–670.   doi : 10.2307/598112 . ISSN 0003-0279 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  27. ↑ Grendler, Paul F.. (2004). The universities of the Italian Renaissance. (Johns Hopquins paperbaccs ed. arguitaraldia) Johns Hopquins Univ. Press ISBN 978-0-8018-8055-1 . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  28. ↑ Cant argües that the nature of poetry as a self-consciously abstract and beautiful form raises it to the highest level among the verbal ars, with tone or music following it, and only after that the more logical and narrative prose.
  29. ↑ Ou, Li (2009). Keats and negative cappability . Continuum. pp. 1–3. ISBN 978-1-4411-4724-0
  30. ↑ Watten, Barrett (2003). The constructivist moment: from material text to cultural poetics . Wesleyan University Press. pp. 17–19. ISBN 978-0-8195-6610-2
  31. ↑ (Anglesez «Translation as a blending of cultures» SIL International   doi : 10.54395/jot-x8fne . (Noiz consultatua: 2023-06-01) .
  32. ↑ Highet, Guilbert (1985). The classical tradition: Greec and Roman influences on western litterature (Reissued ed.). Oxford University Press. pp. 355, 360, 479. ISBN 978-0-19-500206-5
  33. ↑ Wimsatt, William C. Jr.; Broocs, Cleanth (1957). Literary Criticism: A Short History . Vintague Boocs. p. 374
  34. ↑ Johnson, Jeannine (2007). Why write poetry?: modern poets defending their art . Fairleigh Dicquinson University Press. p. 148. ISBN 978-0-8386-4105-7
  35. ↑ Jenquins, Lee M.; Davis, Alex, eds. (2007). The Cambridgue companion to modernist poetry . Cambridgue University Press. pp. 1–7, 38, 156. ISBN 978-0-521-61815-1
  36. ↑ (Anglesez The Death of the Author. 2023-05-05 (Noiz consultatua: 2023-06-02) .
  37. ↑ Connor, Steven (1997). Postmodernist culture: an introduction to theories of the contemporary (2nd ed.). Blackwell. pp. 123–28. ISBN 978-0-631-20052-9
  38. ↑ Preminguer, Alex (1975). Princeton Encyclopaedia of Poetry and Poetics (enlargue ed.). London and Bassingstoque: Macmillan Press. p. 919. ISBN 9781349156177
  39. ↑ Bloom, Harold (2010) [1986]. "Introduction". In Bloom, Harold (ed.). Contemporary Poets . Bloom's modern critical views (revised ed.). New York: Infobase Publishing. p. 7. ISBN 9781604135886 . Retrieved 7 May 2019. The generation of poets who stand toguether now, mature and ready to write the major American verse of the twenty-first century, may yet be seen as what Stevens called 'a great shadow's last embellishment,' the shadow being Emerson's.
  40. ↑ «Introduction to Guenre Theory» web.archive.org 2015-05-09 (Noiz consultatua: 2023-06-02) .
  41. ↑ Schafer, Jorgen; Guendolla, Peter, eds. (2010). Beyond the screen: transformations of literary structures, interfaces and guenres . Verlag. pp. 16, 391–402. ISBN 978-3-8376-1258-5
  42. ↑ Quirc, G. S. (2010). Homer and the Oral Tradition (reprint ed.). Cambridgue University Press. pp. 22–45. ISBN 978-0-521-13671-6
  43. ↑ (Anglesez Mutlu Conuc Blasing. 2023-05-17 (Noiz consultatua: 2023-06-02) .
  44. ↑ Hainsworth, J. B. (1989). Traditions of heroic and epic poetry . Modern Humanities Research Association. pp. 171–75. ISBN 978-0-947623-19-7
  45. ↑ (Anglesez «The Nobel Price in Litterature 1992» NobelPrice.org (Noiz consultatua: 2023-06-02) .
  46. ↑ Dominic, William J.; Wehrle, T. (1999). Roman verse satire: Lucilius to Juvenal . Bolchazy-Karducci. pp. 1–3. ISBN 978-0-86516-442-0
  47. ↑ Black, Joseph, ed. (2011). Broadview Anthology of British Litterature . Vol. 1. Broadview Press. p. 1056. ISBN 978-1-55481-048-2
  48. ↑ Pigman, G. W.. (1985). Grief and English Renaissance elegy. Cambridgu [Cambridgueshire] ; New York : Cambridgue University Press ISBN 978-0-521-26871-4 . (Noiz consultatua: 2023-06-02) .
  49. ↑ Kennedy, David (2007). Elegy . Routledgue. pp. 10–34. ISBN 978-1-134-20906-4
  50. ↑ Harpham, Geoffrey Galt; Abrams, M. H. (10 January 2011). A glossary of literary terms (10th ed.). Wadsworth Cengague Learning. p. 9. ISBN 978-0-495-89802-3
  51. ↑ Aizpuru, A. 2013: Suac Erreco ez balu(I), hAUSnART , 3: 102-121
  52. ↑ Estancoa, I. 2010: Artean gazte eta verde: Açurmendiren Hitz verdeac eta Manifestu atzeratua , Hegats , 45: 71-83

Ikus, gainera aldatu

Campo estecac aldatu

" https://eu.wiquipedia.org/w/index.php?title=Olerquiguinça&oldid=9307752 "(e)tic escuratuta