Petcha
Petcha [1] cerga edo contributionea cen, nekaçari bilhauec regueari edo lurraren jabeari ordaincen ceraucoten/ciotena. Cappareac , elizguiçona eta francoac salvuetsiric ceuden. [2]
Petchac Naffarroaco Resuman Aldatu
Erdi Aroan Naffarroaco lurra regueren (guehiena), nobleen eta eliçaren ( cathedrala , abade-etche eta monasterio handiac...) escuetan cegoen. Nekaçariec lurraren jabeari uztaren parte bat (petcha) ordaincen ceraucoten/cioten, [3] jathorria %5 eta %10en artecoa. Erraite bateraco, 1307co aguir baten arauera, Tafallan eta Anuen %5 cen. [2]
Hassieran herri edo haran bakoitzean laborari bakoitzac cembat ordaindu behar çuen eçarriric cegoen ( banacaco petcha ) baina, demborarequin, petcha fincoac hedatuz joan ciren: herriac petcha finco bat adosten çuen reguearequin, nekaçari guztien artean ordaindu beharrecoa. [4] XI. mende amaieran eta XII. mendean , maiz ophilarinçada iceneco petcha, gari eta ardotan ordaincen cena, eçarcen citzaien nekaçariei. [2] [5] Horrez gain, astean egun batez regue edo jaunarendaco lan eguin behar içaiten çuten.
XII. mende amaieratic aurrera, Anso VI.a laborarien cerga guztiac bateratzen hassi cen, urtheco petcha bakarra eçarriz. Abelçainça naguss cen ipharraldeco haranetan petchac dirutan paratu cituen (3-4 sueldo etch bakoitzeco) eta hegoaldean petcha mixtoac ( Basaburuan adibidez, 1192an , 4 sueldo eta 6 erregu olho etchec ) [6] Berce batzuetan, petcha laborari bakoitzari eçarri beharrean, herri edo haran ossoari eçarri citzaion ( petcha fincoa ). Dena dela, bateratzea ez cen erabatecoa içan, eta berce petcha batzuec iraun çuten, hala nola eiurdea (mendian bazcatzen ciren cerriengatic ordaincen cena) edo afaria . [7]
Anso VII.ac petcha bateratzen jarraitu çuen. Petcha fincoac herri eta haran ascotan eçarri cituen eta regueari çor citzaizquion lan-egunac cehaztu cituen. Biztanleria handitu edo gutitu arren, herri bakoitzaren petcha fincoac urthez urthe aldatu gabe irauten çuen. Beraz, biztanleriaren eta economiaren opharoaldietan, petcheroençaco onuragarria cen systema hau. Regue ogassunac ere onurac atheratzen cituen, hala nola petchac errazquiago cobratzea eta diru sarrerac aurreikustea. [2]
Carlos II.aren reguealdian systema horrec porrot eguin çuen. Batetic, inflationeac dirutan cobratutaco petchen valioa galarazten çuen eta, bercetic, Içurri Belçac petcher ascoren heriotza ekarri çuen. Beraz, ceduzcan gastu handiei erançuteco, Carlos II.ac ohiz campoco cergac onharceco escatu behar içan cerauen/cien Gortheei . Handic aurrera, ohiz campoco cergac içan ciren Naffarroaco regue ogassunaren diru sarreraric garrancitsuena. [2]
Referenciac Aldatu
- ↑ Petcha. Euscalçaindiaren Hizteguia, euscalçaindia.eus (Noiz consultatua: 2020-11-1) .
- ↑ a b c d e Pecha. Gran Encyclopedia de Navarra, encyclopedianavarra.com (Noiz consultatua: 2020-11-1) .
- ↑ Ramirez Vaquero, Eloisa Historia de Navarra II . Gobierno de Navarra, 1993
- ↑ Larrañaga Çulueta, Miguel. En torno a la conflictividad campesina navarra bajomedieval. Sancho el sabio: Revista de cultura e investigación vasca, ISSN 1131-5350, ISSN-e 2445-0782, 5. cembaquia, 1995, 147-164. orrialdeac, dialnet.unirioja.es (Noiz consultatua: 2020-11-1) .
- ↑ Orella Unçué, José Luis. Los vascos de ayer. Chalaparta, boocs.google.es (Noiz consultatua: 2020-11-1) .
- ↑ Fortun Pérez de Ciriça, Javier. Los "Fueros menores" y el señorío realengo en Navarra (Siglos XI-XIV). Revista Príncipe de Viana, 176. cembaquia, 1985, binadi.navarra.es (Noiz consultatua: 2020-11-1) .
- ↑ Fortun Pérez de Ciriça, Luis Javier, Jusué Simonena, Carmen Historia de Navarra I . Gobierno de Navarra, 1993
Ikus, gainera Aldatu
Campo estecac Aldatu
-
Datuac:
Q6067912
