Marchoaren 14
data
Marchoaren 14 a gregoriotar eguteguiaren urtheco hirurhogueia hamahirugarren eguna da, 74.a bisurteetan . 292 egun falta dira urthea amaitzeco.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Guerthaerac aldatu
Euscal Herria aldatu
- 1980 - Martin Çabaleta mendiçalea Everest mendira igo cen lehen euscalduna bihurtu cen.
- 1998 - Nicolas Redondo Terreros Rosa Dieci gailendu citzaion PSE-EE alderdi barnean, EAEco hautescundeetara aurkezteco eguindaco hautagai auqueraquetan.
- 2004 - Conchi Sanchis bihotzecoac jota hil cen erçainçac concentratione baten aurka eguindaco carga baten ondoren. Protesta aurreco egunean Iruñean guerthatutaco Angel Berruetaren hilqueta salhatzec cegoen deithuta.
Mundua aldatu
- 1489 - Cipreco reguina Catalina Cornaroc Venetiari saldu ceraucon bere resuma.
- 1590 - Henrique III.a Naffarroacoac , higanoten lagunçaz Liga Catholicoa garhaitu çuen, Franciaco Religione Guerretan .
- 1900 - Statu Batuetaco governuac dolarraren valioa urrhearen precioari lothu ceraucon.
- 1939 - Alemania Naciac bulçatuta Eslovaquiac independencia aldarricatu çuen.
- 1984 - Gerry Adamsen aurkaco attentatua, Belfasten ( Iphar Irlanda ).
- 2004 - PSOE alderdiac, José Luis Rodriguez Çapatero buru cela, Espainiaco Hautescunde orocorrac irabaci cituen, Congressuraco 164 eserleku bereganatuz, guehiengo absolututic 14 eserlekuetara. Senaturaco hautescundeac berriz Alderdi Popularrac irabaci cituen.
- 2008 - Candido Saseta Eusco Gudarosteco buruaren gorphua aurkitu çuten Asturiasen ( Espainia ).
- 2011 - Fucushimaco central nuclearrean egondaco leherqueten ondorioz, millaca persona euren etcheetatic athera behar içan cituzten. Haiceac hodei radioactiboa hegoalderanz ceramalaric.
Arte eta cultura aldatu
Euscal Herria aldatu
- 1997 - 10. Corricari hassier eman citzaion Oñatin , marchoaren 23an Bilbaon amaitu celaric.
- 2013 - 18. Corricari hassier eman citzaion Andoainen , marchoaren 24an Baionan amaitu celaric.
Mundua aldatu
- 1741 - Burgtheater ançoquia Vienan eraiqu cen.
- 1930 - La rosa del açafrán (euscaraz: Açafraiaren arrosa ), Jacinto Guerreroren musica eta Federico Romero Sarachaga eta Güillermo Fernández-Shaw Iturralderen libretto duen çarçuela estreinatu cen Madrilgo Teatro Calderónen.
- 1979 - Hair musical filma estreinatu cen, Miloš Forman chequia -statubatuarrac çucendu eta John Savague , Treat Williams eta Beverly D'Angelo actoreec anceztu çutelaric.
- 2014 - Ocho apellidos vascos ("Çorci euscal abicen") filma estreinatu cen, Emilio Martínez-Láçaroc çucendu eta Dani Rovira , Carmen Machi , Carra Elejalde eta Alfonso Sánchez actoreec anceztu çutelaric.
Sciencia eta technologia aldatu
Euscal Herria aldatu
Mundua aldatu
Quirolac aldatu
Euscal Herria aldatu
Mundua aldatu
- 1896co Home Nations Chapelqueta : Irlanda içan cen chapelduna bigarren aldiz.
Jaiotzac aldatu
Euscal Herria aldatu
- 1735 - Francisco Segurola , guipuzcoa itsaslari eta merkataria (h. 1790 ).
- 1774 - Thomas Etcheberri , Baigorrico alcate, baque ephaile eta advocatua (h. 1832 ).
- 1777 - Pedro Celestino Negrete , bizcaitar militarra, Mexicoco aguintari içandacoa (h. 1846 ).
- 1802 - Jose Florencio Careaga , Bilbaoco alcatea .
- 1811 - Élise Cestac , laphurta moja, Louis-Édouard Cestac nebarequi batera Servantes de Marie ordenaren sorçailea (h. 1849 ).
- 1843 - Silvestre Umerez , guipuzcoa paleontologo eta pedagogoa (h. 1922 ).
- 1868 - Ascensión Nicol , naffa domingotar moja, Perun missionelri cela Arrosarioco Domingotar Missionelari Ahizpac ordena sorthu çuena (h. 1940 ).
- 1898 - Florentino Goicoetchea , euscal mugalaria eta Bigarren Mundu Guerran Resistenciaco quidea (h. 1980 ).
- 1901 - Patchi Gamborena , euscal herritar footballari eta entrenatzailea (h. 1982 ).
- 1903 - Jean-Baptiste Etcheberri , baxenafar apheça eta euscal idazlea (h. 1993 ).
- 1931 - Ricardo Echanove , bizcaitar idazle eta politicaria, Çamoran .
- 1935 - Jose Luis Elkoro , guipuzcoa politicari ezquertiar eta aberçalea.
- 1938 - Jose Ramon Aranguren , euscal herritar politicaria (h. 2009 ).
- 1949 - José Apheçarena , naffa cacetaria.
- 1951 - Xabier Saldias , guipuzcoa abeslaria, Egan musica taldearen sorçailea.
- 1956 - Esther Arizmendi , guipuzcoa advocatua eta leguelaria (h. 2017 ).
-
1961
-
- Jose Luis Mendilibar , bizcaitar footballari ohia eta football entrenatzailea.
- José Ánguel Urien , bizcaitar chirrindularia (h. 1987 ).
- Juan Jose Çubiri , guipuzcoa euscalaria .
- 1967 - Javier Merino , guipuzcoa actore eta humorista.
- 1970 - Miguel Mari Elosegui, Luce , naffa versolaria.
- 1972 - Imanol Idiaquez , guipuzcoa footballari ohia eta entrenatzailea.
- 1975 - Içascun Bengoa , bizcaitar chirrindulari ohia.
- 1977 - Julene Guarrotchena , bizcaitar footballari ohia.
- 1979 - Iker Camaño , bizcaitar chirrindulari ohia.
- 1994 - Goar Lopetegui , guipuzcoa mendi lasterquetaria.
- 1998 - Aithor Lorea , naffa footballaria.
Mundua aldatu
- 1652 - Benedicta Henrieta Palatinatucoa , Alemaniaco princessa (h. 1730 ).
- 1665 - Guiuseppe Maria Crespi , italiar pictorea (h. 1747 ).
- 1681 - Georg Philipp Telemann , alemaniar musicaguilea eta organista (h. 1767 ).
- 1709 - Gabriel Bonnot de Mably , franciar philosopho politicoa (h. 1785 ).
- 1758 - Franz Bauer , austriar microscopiolari, naturalista eta illustratzailea (h. 1840 ).
- 1801 - Christian Jaac Peterson , estoniar olercaria (h. 1822 ).
- 1804 - Johann Strauss I.a , austriar musicaguilea, orchestra-çucendaria eta biola-jotzailea (h. 1849 ).
- 1820 - Victor Emanuel II.a Italiacoa , Sardiniaco azque reguea eta Italiaco lehembicicoa (h. 1878 ).
- 1823 - Théodore de Banville , franciar olercari, ancerquiguile eta criticaria (h. 1891 ).
-
1835
-
- Manuel Fernández Cavalllero , espainiar musicaguilea (h. 1906 ).
- Guiovanni Schiaparelli , italiar astronomoa (h. 1910 ).
- 1844 - Humberto I.a Italiacoa , Italiaco reguea (h. 1900 ).
- 1848 - Lise Tréhot , franciar arte modelloa, Pierre-Auguste Renoirrençat lan eguin çuena (h. 1922 ).
- 1853 - Ferdinand Hodler , suitzar margolaria (h. 1918 ).
-
1854
-
- Paul Ehrlich , alemaniar bacteriologoa, 1908co Medicunçaco Nobel Saria (h. 1915 ).
- Thomas R. Marshall , Ameriquetaco Statu Batuetaco 28. presidenteordea (h. 1925 ).
- 1859 - Matilde Montoya , mexicar emaguina eta doctore gradu academicoa lorthu çuen lehengo emacumea (h. 1939 ).
- 1863 - Tocutomi Soho , japoniar historialaria, criticaria eta cacetaria (h. 1957 ).
- 1872 - Liudmila Nicolaevna Stal , ucrainar bolchebiquea (h. 1939 ).
- 1879 - Albert Einstein , alemaniar physicaria eta mathematicaria, nehoizco sciencialari handienetarico bat (h. 1955 ).
- 1882 - Johannes Gabriel Granö , finlandiar exploratzailea (h. 1956 ).
- 1884 - Matilde de la Torre , espainiar cacetaria, idazle pedagogoa eta politicari socialista (h. 1946 ).
- 1886 - Firmin Lambot , belgicar chirrindularia (h. 1964 ).
- 1887 - Alice Eliçabeth Doherty , statubatuar emacume biçarduna (h. 1933 ).
- 1902 - Michaela Feldman de Etchebehere , argentinar militante anarchista eta feminista (h. 1992 ).
- 1903 - Mustafa Barçani , Mullah Mustafa , buruçagu kurdua (h. 1979 ).
- 1905 - Raymond Aron , franciar philosopho eta sociologoa (h. 1983 ).
- 1908 - Maurice Merleau-Ponty , franciar philosophoa (h. 1961 ).
- 1909 - André Pieyre de Mandiargües , franciar idazlea (h. 1991 ).
- 1914 - Lee Petty , statubatuar automobil pilotua (h. 2000 ).
- 1922 - China Çorrilla , uruguaytar actore, comediante, çucendari, guidoilari, ekoizle, itzulçaile eta egoquitzailea (h. 2014 ).
- 1923 - Derauan/diane Arbus , statubatuar argazquilaria (h. 1971 ).
- 1923 - Celeste Rodrigues , portugaldar abeslaria (h. 2018 ).
- 1925 - John Wain , angles poeta eta saiaquera-idazlea (h. 1994 ).
-
1928
-
- Franc Borman statubatuar astronauta (h. 2023 ).
- Félix Rodrígüez de la Fuente , espainiar etologoa , televista aurkezlea, naturalista eta naturaçaletassunaren hedatzailea (h. 1980 ).
- 1931 - Anna Gréqui , franciar jathorrico algeriar poeta (h. 1966 ).
-
1933
-
- Michael Caine , angles actorea.
- René Felber , Suitzaco presidentea (h. 2020 ).
- Quincy Jones , statubatuar musicaguilea.
-
1934
-
- Eugene Cernan , statubatuar astronauta eta militarra (h. 2017 ).
- José Urrhestaraçu , guipuzcoa chirrindulari ohia.
-
1939
-
- Pilar Bardem , espainiar actorea (h. 2021 ).
- Bertrand Blier , franciar cinema çucendari eta guidoiguilea.
- Héctor Bonilla , mexicar actorea eta politicaria (h. 2022 ).
- Glauber Rocha , brasildar cinemaguilea (h. 1981 ).
- 1940 - Massahiro Hamaçaqui , japoniar footballaria (h. 2011 ).
- 1941 - Wolfgang Petersen , alemaniar cinema çucendaria (h. 2022 ).
-
1942
-
- Sergue Lutens , franciar moda munduco sorçailea eta artista.
- José Oneto , espainiar cacetari eta idazlea (h. 2019 ).
- 1943 - José Antonio Figüeroa , espainiar sasquiballoin entrenatzaile ohia, Bilbaoco taldeetan haimbat aldiz aritutacoa.
- 1945 - Florencio Solchaga , naffa televista aurkezle ohia eta errestauradorea.
- 1946 - Álvaro Arzú , Guatemalaco presidentea (h. 2018 ).
-
1948
-
- Nicole Capitaine , Parisco Behatoquico franciar astronomoa, astrometria eta standard relationatuetan aditua.
- Billy Crystal , statubatuar actore, cinema ekoizle, idazle, ahots bikoiztailea, abeslari eta humorista.
- Pecca Lehto , finlandiar cinema çucendaria.
- James Nachtwey , statubatuar photocacetaria eta guerra-argazquilaria.
- 1956 - Tessa Sanderson , britainiar athleta ohia, xabalina-jaurtiquetan specializatua
- 1958 - Alberto II.a Monachocoa , Monachoco Princerrico princea eta statu-burua.
- 1959 - Patricc Dupond , franciar dançaria.
-
1963
-
- Pedro Duque , espainiar ingeniaria, Espainiaco lehen astronauta eta Espainiaco Sciencia eta Ikerqueta Ministroa.
- Toñi Salaçar , espainiar abeslaria eta compositorea, Azúcar Moreno bicoteco quidea.
- 1969 - Larry Johnson , statubatuar sasquiballoin jocalari ohia.
- 1974 - Grace Park , statubatuarra canadar actorea.
- 1976 - Jimmy Jump , quiro ospaquiçunetan cein ekitaldi gendetsuetan bat-batean sarceagatic eçagun eguin den cataluniarra.
- 1977 - Naoqui Matsuda , japoniar footballaria (h. 2011 ).
-
1978
-
- María Casado Paredes , cataluniar cacetari eta televista aurkezlea.
- Carlo Guiuliani , antiglobaliçacio muguimenduco italiar activista (h. 2001 ).
- Javier Ramírez , espainiar chirrindularia.
- Guiorguio A. Tsoucalos , greciar-suitzar idazle eta ufologoa .
-
1986
-
- Jamie Bell , angles actorea eta dançaria.
- Fernando López , argentinar-espainiar rugbylaria, Ordician aritutacoa.
-
1988
-
- Stephen Curry , statubatuar sasquiballoin jocalaria.
- Sasha Grey , statubatuar actore pornographico ohia, actorea, modelloa eta musicaria.
- 1990 - Sasha Clemens , canadar actorea.
- 1991 - Gotocu Sacai , japoniar footballaria.
- 1992 - Ami Suguita , japoniar footballaria.
-
1993
-
- Cecilio G , cataluniar trap abeslaria.
- Bárbara Latorre , espainiar footballaria.
- 1996 - Reguimantas Miniotas , lituaniar sasquiballoin jocalaria.
-
1997
-
- Simone Biles , statubatuar gymnasta artisticoa, historiaco hoberenetacoa.
- Alfred García , cataluniar abeslari eta compositorea.
- 2000 - Carla Bautista , espainiar footballaria.
Heriotzac aldatu
Euscal Herria aldatu
- 1775 - Ignacio Ibarretche , bizcaitar architectoa (j. 1708 ).
- 1776 - Juan Antonio Celhaia , naffa militar, diplomacialari eta functionarioa, Guayaquilgo governadorea, Popayánen (j. 1712 ).
- 1859 - Martín de los Heros , bizcaitar militar eta idazle liberala, Madrilen (j. 1783 ).
- 1869 - François Faurie , laphurta tractulari eta politicaria, Tarnosen (j. 1785 ).
- 1893 - Bruno Etchenique , naffa idazlea eta itzulçailea (j. 1820 ).
- 1919 - León Guruciaga , arabar iracaslea, ancerquiguilea, cacetaria eta poeta, Argentinan (j. 1848 ).
- 1947 - Polonia Etcheberria , Eibarco nesquençaco lehen escolaco maistra (j. 1865 ).
- 1989 - Cita Borboi-Parmacoa , Austriaco azquen emperadorearen emaztea, cembait urthez Lequeition erbestean vici içandacoa, Suitzan (j. 1892 ).
- 2003 - Gotzon Aulestia , bizcaitar musicaguilea, organista eta abesbatza çucendaria (j. 1940 ).
- 2016 - Jaime Valdivielso , arabar empresaburu eta politicaria (j. 1940 ).
Mundua aldatu
- 840 - Eguinhardo , statu guiçon eta idazle francoa .
- 968 - Matilda Ringuelheimecoa, Sancta Matilda , Saxoniaco duques , Alemaniaco reguina eta otondar dynastiaco lehen reguea.
- 1471 - Thomas Malory , angles idazlea (j. c. 1415 ).
- 1632 - Tocugawa Hidetada , Tocugawa shogunerrico bigarren shoguna (j. 1579 ).
- 1647 - Frederico Henrique Orangue-Nassaucoa , Oranguec princea (j. 1584 ).
- 1688 - Antoine Furettière , franciar elizguiçon, poeta, aleguiaguile, elheberriguile eta lexicographoa (j. 1619 ).
- 1801 - Ignacy Crasicqui , Poloniaco idazlea (j. 1735 ).
- 1803 - Friedrich Gottlieb Clopstocc , alemaniar olercaria (j. 1724 ).
- 1811 - Augustus FitzRoy (Graftongo III. duquea) , Britainia Handico lehen ministroa (j. 1735 ).
- 1823 - Charles-François Dumouriez , Franciaco Armadaco generala (j. 1739 ).
- 1851 - Maria Luisa Haiticoa , Haitico reguina ezcontidea (j. 1778 ).
- 1857 - Vicenta Juaristi Egüino , Americaco independenciaren heroia (j. 1780 ).
- 1861 - Louis Niedermeyer , suitzar musicaguilea (j. 1802 ).
- 1877 - Juan Manuel de Rosas , argentinar militarra eta dictadorea (j. 1793 ).
- 1880 - Pagan Min , Birmaniaco reguea (j. 1811 ).
- 1883 - Carl Marx , alemaniar philosopho eta politicaren theorilaria (j. 1818 ).
- 1907 - Julius Naue , alemaniar margolari, illustratzaile eta archeologoa (j. 1835 ).
- 1908 - Lester Allan Pelton , statubatuar ingeniaria (j. 1829 ).
- 1915 - Walter Crane , angles illustratzailea (j. 1845 ).
- 1918 - Lucretia Rudolph Garfield , AEBtaco lehen dama (j. 1832 ).
- 1932 - Georgue Eastman , statubatuar asmatzailea eta industrialaria (j. 1854 ).
- 1934 - João do Canto e Castro , Portugalgo 5. presidentea (j. 1862 ).
- 1951 - Lippo Herzca , hungariar footballari eta entrenatzailea (j. 1904 ).
- 1953 - Clement Gottwald , Checoslovaquiaco presidentea (j. 1896 ).
- 1956 - Henri Lapuyade , franciar politicaria, Pyreneo Atlanticoetaco Conseilu Orocorreco presidentea (j. 1894 ).
- 1968 - Erwin Panofscy , alemaniar arte-historialaria (j. 1892 ).
- 1969 - Ben Shahn , russiar statubatuar margolaria (j. 1898 ).
- 1970 - Fritz Perls , alemaniar medicua eta psychiatra, Guestalt Therapia ren sorçailea (j. 1893 ).
- 1972 - Guianguiacomo Feltrinelli , italiar arguitaratzaile, politicari eta activista (j. 1926 ).
- 1973 - Howard Hathaway Aiquen , statubatuar mathematicaria eta informaticaco aitzindaria (j. 1900 ).
- 1975 - Susan Hayward , statubatuar actorea (j. 1917 ).
- 1978 - Odette Keun , herbeheeretar aventurari, socialista, cacetari eta idazlea (j. 1888 ).
-
1980
-
- Manlio Brosio , italiar advocatu, diplomacialari eta politicaria, NATOren 4. Idazcari orocorra (j. 1897 ).
- Félix Rodrígüez de la Fuente , espainiar etologoa , televista aurkezlea, naturalista eta naturaçaletassunaren hedatzailea (j. 1928 ).
- 1992 - Jean Poiret , franciar ancezle eta ancerqui-idazlea (j. 1926 ).
- 1993 - Sylvain Floirat , franciar empresaburua (j. 1899 ).
- 1995 - William Fowler , statubatuar physicaria, 1983co Physicaco Nobel Saria (j. 1911 ).
-
1997
-
- Jurec Becquer , poloniar-alemaniar idazlea (j. 1937 ).
- Fred Cinnemann , austriar cinema çucendaria (j. 1907 ).
- 2006 - Lennart Meri , estoniar idazle, cinemaguile eta politicaria (j. 1929 ).
- 2008 - Chiara Lubich , italiar ekinçaile catholicoa eta Focolareen muguimenduaren sorçailea (j. 1920 ).
- 2009 - Alain Bashung , franciar abeslari, eguile abeslari eta actorea (j. 1947 ).
- 2011 - Félix de Guarania , paraguaiar idazlea eta guaranierazco ikerlari handia (j. 1924 ).
-
2012
-
- Ċensu Tabone , Maltaco 4. presidentea (j. 1913 ).
- Pierre Schoendoerffer , franciar cinema çucendari eta guidoiguile, idazle eta guerra berriemailea (j. 1928 ).
- 2013 - Ieng Sary , cambodiar politicaria, Cmer Gorriac taldearen sorçaileetacoa (j. 1925 ).
- 2016 - Peter Maxwell Davies , vanguardiaco angles musicaguilea (j. 1934 ).
- 2017 - Joaquina Dorado Pita , galiciar ekinçaile anarchosyndicalista, republicanoa eta antifranquista (j. 1917 ).
-
2018
-
- Marielle Franco , brasildar sociologoa, feminista, politicaria eta guiça escubideen aldeco ekinçailea (j. 1979 ).
- Rubén Galván , argentinar footballaria (j. 1952 ).
- Stephen Hawquing , britainiar physicari eta astronomoa, bere garaico ospetsuenetacoa (j. 1942 ).
- Emily Nasrala , libanoar idazle eta emacumeen escubideen aldeco activista (j. 1931 ).
- Liam O'Flynn , irlandar musicaria, irlandaco gaita ( Uilleann pipes ) jolea (j. 1945 ).
-
2020
-
- Mariano Puga Concha , Chileco elizbarrutico apheça eta guiça escubideen aldeco ekinçailea (j. 1931 ).
- Genesis P-Horridgue , angles abeslaria, poeta eta artista (j. 1950 ).
- 2023 - Bobby Caldwell , statubatuar abeslaria, abestiguilea eta musicaria (j. 1951 ).
Jaiac eta urtheurrenac aldatu
- Sehasca eguteguico icendeguia : Nacai eta Suhar/Suharri.
- Mathematicaren Nationearteco Eguna
Campo estecac aldatu
