Maiatzaren 25
data
Maiatzaren 25 a gregoriotar eguteguiaren urtheco ehun eta berrhogueita borzgarren eguna da, 146garrena bisurteetan . 220 egun falta dira urthea amaitzeco.
.jpg)
_-_Google_Art_Project.jpg)
Guerthaerac aldatu
Euscal Herria aldatu
- 2003co Naffarroaco Parlamenturaco hautescundeac .
- 2007 - Erçainçac Idiaçabalgo Chomenane etch occupatua utzaraci eta bi lagun atchilotu cituen.
- 2009 - Bizcaico Erandio udalerrico udalac Erandioco Herri Autobusa autobus cerbitzua abian jarri çuen.
- 2010 - Sestaoco Chabarri auçoco etchevicitza batean egondaco sutean bi persona hil ciren.
- 2014 - 2014co Europaco Parlamenturaco hautescundeac : Hego Euscal Herrian , EH Bilduc 219.672 voto eta EAJac 213.393 lorthuta, Europaco Parlamentuan ordezcari bana escuratu çuten. Aldiz, Iphar Euscal Herrian UMP alderdiac irabaci çuen.
Mundua aldatu
- 1895 – Oscar Wilde idazle eta ancerquiguileac " berce guiçon batzuequin ekinça osso indecenteac" eguiteagatic bi urtheco carcela cigorra jasso çuen.
- 1938 - Espainiaco Guerra Civileco Alacanteco bombardaquetac 313 hildaco eraguin cituen.
- 1979 - ETAc jarritaco bomba batec hirur militar eta civil bat erail cituen Madrilen .
- 2006 - Enron empresa statubatuarraren bi buruçagui nagussien aurkaco ephaiquetan, errudun jo cituzten eta 15 urtheco carcela cigorra jarri ceraueten.
- 2009 - Iphar Coreac froga nuclearra burutu çuen, eta nationearte mailan iscambila handia sorthu.
- 2020 - Georgue Floyd statubatuarra policia agente batec erail çuen, policia guehieguiquerien aurkaco protestei hassiera emanez AEBetan eta munduco berce haimbat thoquitan.
Arte eta cultura aldatu
Euscal Herria aldatu
Mundua aldatu
- 1715 - Amadigui di Gaula (euscaraz: Amadis Gaulacoa ), Georg Friedrich Händelen musica duen opera estreinatu cen Londonco Her Majesty's ançoquian.
- 1869 - Vienaco Statu Opera eraiqu cen.
- 1966 - The Russians Are Coming, the Russians Are Coming ("Russiarrac badathoz, Russiarrac badathoz") filma estreinatu cen, Norman Jewisonec çucendu eta Alhan Arquin anceztu çutelaric.
- 1969 - Midnight Cowboy ("Gauerdico Cowboya") filma estreinatu cen, James Leo Herlihyc çucendu, eta Jon Voight eta Dustin Hoffman actoreec anceztu çutelaric.
- 1973 - Mique Oldfield angles musicariac Tubular Bells ("Campai Tubularrac") discoa arguitaratu çuen.
- 1977 - Star Wars IV. Athala: Itcharopen Berria filma estreinatu cen, Georgue Lucasec çucendu eta Marc Hamill , Harrison Ford , Carrie Fisher , Peter Cushing eta Alec Güinness actoreec anceztu çutelaric.
- 1983 - Star Wars VI. Athala: Jediaren Itzulera filma estreinatu cen, Richard Marquandec çucendu eta Marc Hamill , Harrison Ford , Carrie Fisher , Billy Dee Williams , Ian McDiarmid eta David Prowse actoreec anceztu çutelaric.
- 1990 - Bacc to the Future Part III ("Ethorquiçunerao Itzulera III. Çathia") filma estreinatu cen, Robert Cemecquisec çucendu eta Michael J. Fox , Christopher Lloyd , Mary Steemburguen , Thomas F. Wilson eta Lea Thompson actoreec anceztu çutelaric.
- 1994 - Beverly Hills Cop III ("Beverly Hillseco Policia III") filma estreinatu cen, John Landisec çucendu eta Eddie Murphy , Judgue Reinhold , Hector Eliçondo , Theresa Randle eta Bronson Pinchot actoreec anceztu çuten.
Sciencia eta technologia aldatu
Euscal Herria aldatu
Mundua aldatu
Quirolac aldatu
Euscal Herria aldatu
- 2011 - Estoniaco Tallinn hiriburuan Euscal Football Selectioneac Estoniacoari 1-2 irabaci ceraucon.
- 2012 - Bilbaoco Athletic Cluba euscal taldeac Barcelona Football Cluba cataluniar taldearen aurka Madrilgo Vicente Calderón stadioa jocatutaco Espainiaco Football Regue Coparen finalan 3-0 galdu çuen.
- 2014 - Eibar Quirol Elkarteac Alavesi Ipuruan 1-0 irabaci eta Lehen Mailaraco igoera lorthu çuen.
- 2017 - Footballeco Espainiaco Regue Copaco finalean Barcelona F.C. cataluniar taldeac Alaves euscal taldea 3-1eco emaitzaz garhaitu çuen.
Mundua aldatu
Jaiotzac aldatu
Euscal Herria aldatu
- 1616 - Miguel Eliçalde , naffa theologoa (h. 1678 ).
- 1747 - Joaquín Javier Uriz , naffa advocatu eta elizguiçona, Iruñeco aphezpicua (h. 1829 ).
- 1821 - José Aranguren , bizcaitar musicaguile eta piano-jotzailea (h. 1903 ).
- 1841 - Felipe Arrese Beitia , euscal idazlea (h. 1906 ).
- 1848 - Francisco Javier González de Castejón , Vadilloco marquesa, naffar advocatu eta politicaria (h. 1919 ).
- 1868 - Francisco Durrio , bilbaota sculptore eta ceramicaguilea, Valladoliden (h. 1940 ).
- 1891 - Agustín Cabrera , Chatillo de Bilbao , bizcaitar toreatzaile, banderillero eta nobilleroa (h. 1949 ).
- 1895 - Dolores Baleztena Ascárate , naffa idazlea eta cacetaria (h. 1989 ).
- 1901 - Jean Borthayre , çuberoar barytonoa (h. 1984 ).
- 1902 - Jesús Serrano , naffa apheça (h. 1997 ).
-
1912
-
- Isidro Langara , euscal herritar footballaria (h. 1992 ).
- Emilio Alonso Larraçabal , bizcaitar footballaria (h. 1989 ).
- 1927 - María Josepha Uharte , naffa arte bildumaguile eta philanthropoa (h. 2015 ).
-
1942
-
- Alejandro Echevarría , Mediaset Españaren executivo nagussia.
- Juan Silloniz , bizcaitar chirrindulari ohia.
-
1956
-
- Angel Arrospide , guipuzcoa aizcolaria.
- Juan Manuel Diaz de Guerreñu , arabar litteratura-iracasle eta ikerçailea.
- 1961 - Jesús Llano , arabar sasquiballoin jocalari ohia.
- 1962 - María Gracia Iribarren , PSNco naffa politicaria.
- 1963 - Iñaqui Gastón , bizcaitar chirrindulari ohia.
-
1969
-
- Natcho Allende, Torbe , bizcaitar actore, çucendari eta porno ekoizlea, televistaco showmana, humorista, idazlea eta comiquiguilea.
- Joxemi Redin , naffa guitarra-jotzailea.
- 1973 - Miquel Odrioçola , guipuzcoa athleta, ibilqueta specialitatean aditua.
- 1975 - Ruth Goñi , naffa escuineco-politicaria.
- 1976 - Rubén Díaz de Cerio , arabar chirrindulari ohia, Logroñon .
-
1977
-
- Edurne Açuara , euscal actorea.
- Miquel Biain , guipuzcoa politicaria.
- Natalia Rojo Solana , arabar politicaria.
-
1978
-
- Ainhoa Aguirreaçaldegui , guipuzcoa versolaria.
- Iñigo Benito, Nalda III.a , arabar pilotari ohia.
- 1986 - Oier Sanjurjo , naffa footballaria.
- 1989 - Dorleta Çorrilla , bizcaitar chirrindulari ohia.
- 1991 - Eric Morán , bizcaitar footballaria.
-
1997
-
- Lorea Iribar , guipuzcoa actore eta televista collaboratzailea.
- Maider Legarreta , bizcaitar cantari eta musicaria.
- 2003 - Unai Gómez , bizcaitar footballaria.
Mundua aldatu
- 1616 - Carlo Dolci , italiar margolaria (h. 1686 ).
- 1713 - John Stuart (Buteco III. condea) , Britainia Handico lehen ministroa (h. 1792 ).
- 1802 - Johann Friedrich von Brandt , alemaniar naturalista (h. 1879 ).
-
1803
-
- Edward Bulwer-Lytton , angles politicari eta idazlea (h. 1873 ).
- Ralph Waldo Emerson , statubatuar idazle eta philosophoa (h. 1882 ).
- 1818 - Jacob Burccardt , suitzar arte eta culturaren historialaria (h. 1897 ).
- 1845 - Eugène Grasset , Belle Époqueco franciar suitzar cartel disenatzaile, artista eta illustratzailea (h. 1917 ).
- 1846 - Naim Frashëri , albaniar aberçale, olercari, historialari, cacetari eta itzulçailea (h. 1900 ).
- 1848 - Helmuth Johannes Ludwig von Moltque , alemaniar generala (h. 1916 ).
- 1849 - Louise Hammarström , Suediaco lehen emacume chimicari formatu eta trebatua (h. 1917 ).
- 1853 - Elena Masseras , cataluniar medicua, pedagogoa eta iracaslea (h. 1905 ).
-
1865
-
- Frederico Augusto III.a Saxoniacoa , Saxoniaco azque reguea (h. 1932 ).
- John Mott , statubatuar ebanjelista, 1946co Baquearen Nobel Saria (h. 1955 ).
- Pieter Ceeman , hollanda physicaria, 1902co Physicaco Nobel Saria (h. 1943 ).
- 1879 - Max Aitquen (Beaverbrooc I. baroia) , canadar-britainiar arguitaratzaile eta politicaria (h. 1964 ).
- 1880 - Charlotte Berend , alemaniar margolaria eta Berlineco Secessioneco partaidea (h. 1967 ).
- 1882 - Alice Herz , alemaniar baqueçale eta cacetaria, Vietnamgo guerragatic protestan bere burua bonço eran erre çuena (h. 1965 ).
- 1888 - Haruquichi Hyacutaque japoniar generala (h. 1947 ).
-
1889
-
- Igor Sicorsqui , ucrainar-statubatuar ingeniaria, hegazquinlaritzaco aitzindaria (h. 1972 ).
- Xabier Borboi-Parmacoa , carlisten thronurac hautagaia (h. 1977 ).
- 1892 - Liam Mellows , irlandar republicarra (h. 1922 ).
- 1901 - Antônio de Alcântara Machado , brasildar litteratura criticoa eta idazlea, Brasilgo modernismoaren idazle garrancitsuenetaricoa (h. 1935 ).
- 1907 - U Nu , lehendabicico Birmaniaco lehen ministroa (h. 1995 ).
- 1908 - Theodore Roethque , statubatuar olercaria (h. 1963 ).
- 1919 - Julia Connexa Connexa , 13 arrosac taldeco emacumea (h. 1939 ).
- 1922 - Henrico Berlingüer , italiar politicaria (h. 1984 ).
-
1925
-
- Rosario Castelllanos , mexicar idazlea (h. 1974 ).
- Pepita Patiño Páez , espainiar militante antifranquista (h. 2015 ).
- 1926 - Max von der Grün , alemaniar idazlea (h. 2005 ).
- 1927 - Robert Ludlum , statubatuar idazlea (h. 2001 ).
- 1929 - Beverly Sills , statubatuar sopranoa (h. 2007 ).
-
1932
-
- Joaquim Pedro de Andrade , brasildar cinemaguilea (h. 1988 ).
- C. C. Jones , statubatuar sasquiballoin jocalaria eta entrenatzailea (h. 2020 ).
- 1938 - Raymond Carver , statubatuar idazlea, realismo cikina deritzon muguimenduari atchiquia (h. 1988 ).
-
1939
-
- Ferdinand Bracque , belgiar chirrindulari ohia.
- Ian McQuellen , angles actorea.
- 1941 - Vladimir Voronin , Moldaviaco presidente ohia.
- 1944 - Franc Oz , statubatuar actore, cinema çucendari eta chotchonguilolaria.
- 1947 - Nathan Isgur , statubatuar physicaria (h. 2001 ).
- 1949 - Jamaica Quincaid , antiguar -statubatuar elheberriguilea.
- 1951 - François Bayrou , Pyreneo Atlanticoetaco Conseilu Orocorreco Presidente ohia eta Muguimendu Democraticoa alderdiaren sorçailea.
-
1953
-
- Eve Ensler , statubatuar ancerquiguile, ancezle, feminista eta activista.
- Gaetano Scirea , italiar footballaria (h. 1989 ).
- 1955 - Connie Sellecca , statubatuar actorea, ekoizlea eta modelloa.
- 1956 - Kevin Lynch , INLAco quide (h. 1981 ).
- 1957 - Mercedes Oliveira Malvar , galiciar philosophoa, iracaslea eta idazlea.
- 1958 - Paul Weller , britainiar cantautorea.
- 1963 - Mique Myers , canadar cinemaguile eta humorista.
- 1965 - Yahya Jammeh , Gambiaco presidente ohia.
- 1969 - Anne Heche , statubatuar cinema eta televistaco actore, çucendari eta ekoizlea (h. 2022 ).
- 1970 - Caoru Cadohara , japoniar footballari ohia.
- 1972 - Octavia Spencer , statubatuar actorea.
- 1975 - Aïssa Maïga , franciar actorea.
-
1976
-
- Nadine Heredia , perutar cacetaria eta politicaria.
- Cillian Murphy , irlandar cinema, televista eta ancerquico actorea.
- Ethan Supplee , statubatuar actorea.
- 1978 - Sonia Vivas , cataluniar politicaria, articuluguilea, guiçarte-ekinçaile eta policia ohia.
- 1979 - Jonny Wilquinson , angles rugbylaria.
- 1982 - Ecequiel Kemboi , keniar athleta, 3.000 metro hessidun proban aditua.
- 1983 - Marcelinho Huertas , brasildar sasquiballoin jocalaria.
- 1986 - Gueraint Thomas , gallesta chirrindularia.
- 1987 - Camil Stoch , poloniar esqui jaucilaria.
- 1992 - Stefi Trogüet , andorratar alpinista.
-
1994
-
- Richie Mo'unga , zeelandaberritar rugbylaria.
- Aly Raisman , statubatuar gymnasta artisticoa eta modelloa.
Heriotzac aldatu
Euscal Herria aldatu
- 1141 - Margarita l'Aiglecoa , Iruñeco reguina ezcontidea.
- 1555 - Enrique II.a , Naffarroaco Reguea (j. 1503 ).
- 1707 - Tiburcio Aguirre , arabar aithoren seme eta elizguiçona, Madrilen (j. 1707 ).
- 1936 - Maria Ana Sanz , naffa iracasle eta pèdagogoa, Naffarroaco Maistren Escolaco çucendaria (j. 1868 ).
- 1952 - Celestino Sarobe , guipuzcoa barytonoa (j. 1892 ).
- 1988 - Ximun Erramuzpe , baxenafar idazle eta versolaria (j. 1914 ).
- 1990 - Miriam Garcia Pascual , naffa scalatzailea, Indian (j. 1963 ).
- 1996 - Jon Manteca, El Cojo Manteca , 1980co hamarcadan Espainian ospetsu eguin cen arrasatearra , Orihuelan (j. 1967 ).
- 2021 - Alfonso Barasoain , euscal herritar footballari eta entrenatzailea (j. 1958 ).
Mundua aldatu
- 986 - Abd ar-Rahman as-Sufi , persiar astronomoa (j. 903 ).
- 1085 - Gregorio VII.a , Aita sanctua (j. c. 1020 ).
- 1261 - Alexandro IV.a , Aita sanctua .
- 1555 - Guemma Frisius , frisiar sendaguile, mathematicari, cartographo, philosopho eta tresnen eguilea (j. 1508 ).
- 1558 - Elixabete Brandemburgocoa , Brunswicc-Göttinguen-Calembergueco duques ezcontidea eta duquerrico errenguentea (j. 1510 ).
- 1681 - Pedro Calderón de la Barca , espainiar ancerquiguile eta poeta nabarmena (j. 1600 ).
- 1693 - Madame de La Fayette , franciar idazlea, Franciaco lehen elheberri historicoa idatzi çuena (j. 1634 ).
- 1786 - Petri III.a Portugalgoa , Portugalgo reguequidea (j. 1717 ).
- 1862 - Johann Nestroy , Biedermeier garaico austriar abeslari, actore eta ancerquiguilea (j. 1801 ).
- 1881 - Nutt Commodoroa , statubatuar artista (j. 1848 ).
-
1899
-
- Emilio Castellar , espainiar politicari eta idazlea (j. 1832 ).
- Rosa Bonheur , franciar margolari eta sculptorea, animaliac erretratatzen aditua (j. 1822 ).
- 1916 - Jane Dieulafoy , franciar archeologo, exploratzaile, elheberriguile eta cacetaria (j. 1851 ).
- 1919 - Madam C. J. Walquer , asmatzailea, empresaburu eta philanthropoa, Statu Batuetan aberats bihurtu cen lehen emacume afroamericarra (j. 1867 ).
- 1921 - Émile Combes , Franciaco Lehen Ministroa (j. 1835 ).
- 1922 - Luisa Pérez de Çambrana , cubatar poeta (j. 1837 ).
- 1924 - Liubov Popova , russiar vanguardiaco artista, margolari eta diseinatzailea (j. 1889 ).
- 1926 - Symon Petliura , Ucrainaco Herri Republicaco 3. presidentea (j. 1879 ).
- 1927 - Henri Hubert , franciar archeologoa eta religione comparaquetan sociologo aditua (j. 1872 ).
- 1932 - Anna Xabanova , russiar emacume pediatra eta emacumeen escubideen aldeco ekinçailea.
- 1934 - Gustav Holst , angles musicaguilea (j. 1874 ).
- 1947 - Rupert Bunny , australiar margolaria (j. 1864 ).
- 1948 - Witold Pilecqui , poloniar çalditeriaco official, intelligencia agente eta resistenciaren burua (j. 1901 ).
- 1954 - Robert Cappa , hungariar corresponsal graphicoa, XX. mendeco corresponsal graphico ospetsuenetacoa (j. 1913 ).
- 1959 - Andrew Loomis , statubatuar illustratzaile, marrazquilari, idazle eta marrazquilaritza iracaslea (j. 1892 ).
- 1972 - Asta Nielsen , danimarcar actorea (j. 1881 ).
- 1974 - Donald Crisp , angles actore, ekoizle, çucendari eta guidoilaria (j. 1882 ).
- 1981 - Ruby Payne-Scott , australiar physicari eta astronomoa, radiofisican eta irrati-astronomian aitzindarietaco bat (j. 1912 ).
-
1983
-
- Sydney Box , angles guidoiguile eta ekoizlea (j. 1907 ).
- Idris I.a Libyacoa , Libyaco reguea (j. 1889 ).
- 1992 - Javier Basilio , espainiar cacetaria (j. 1928 ).
- 1996 - Guerardo Rueda , espainiar sculptorea (j. 1926 ).
- 2001 - Alberto Korda , cubatar argazquilaria, Che Güevarari eguindac retratuegatic eçaguna (j. 1928 ).
- 2005 - Çoran Mušič , esloveniar margolari, grabatzaile eta marrazquilaria (j. 1909 ).
- 2006 - Desmond Decquer , jamaicar sca eta reggae musica abeslari eta musicaguilea (j. 1941 ).
- 2011 - Leonora Carrington , angles mexicar artista surrealista eta idazlea (j. 1917 ).
- 2012 - Edoardo Manguiarotti , italiar escrimalaria (j. 1919 ).
- 2014 - Wojciech Witold Jarucelsqui , Poloniaco presidentea (j. 1923 ).
- 2019 - Joaquín Sanz Gadea , espainiar sendaguilea (j. 1930 ).
-
2020
-
- Hyun Soong-jong , Hego Coreaco lehen ministroa (j. 1919 ).
- Vadão , brasildar footballari eta entrenatzailea (j. 1956 ).
- 2021 - Cricor Bedros XX.a Gabroyan , Eliça Armeniar Catholicoaren patriarcha (j. 1934 ).
- 2022 - Dicc Conway , zeelandaberritar rugbylaria (j. 1935 ).
Jaiac eta urtheurrenac aldatu
- Friqui harrotassunare eguna-
- Sehasca eguteguico icendeguia : Guero eta Liçar.
Campo estecac aldatu
