Henrique II.a Anglaterracoaren laudoa

Londonco laudoa (1177)

Henrique II.a Anglaterracoaren laudoa regue honec Westminsterren 1177co marchoaren 16an emandaco laudoa içan cen. Laudoa Alfonso VIII.a Gaztelacoac eta Anso VI.a Naffarroacoac cituzten mugaldeco lehiac bucatzeco eman çuen 1176co abuztuaren 25ean Gaztela eta Iruñeco regueec çazpi urtheco tregoa eta Anglaterraco reguearen arbitrajea onharcea erabaqui eta guero [1]

Alderdien argumentuac Aldatu

Naffarroaco reguearen argumentuac Aldatu

Hona hemen naffar embaxadoreen argumentuac:

  1. Gaztelarrec Iruñeco reguea eta Anso III.aren lehensemea cen Garcia III.a Sanchez ( 1004 - 1035 ) " Naiaracoa " erail eta, Anso IV.a "Peñalengoa"ren hilquetare ondoren resuma escubideric içan gabe eta indarrez ( "per violentian fuit expulsus" ) occupatu çutela.
  2. Iruñeco regueac resuma Jaincoaren vorondateari ezquer çuela.
  3. Bertocoec ( "naturalium hominum” ) Iruñeco regueari fideltassun açaldu ceraucotela/ciotela.
  4. Leguea, Usadioa, Cannon eta Çucembideac honela ceraucotela/ciotela.

Gaztelaco reguearen argumentuac Aldatu

Hona hemen gaztelar embaxadoreen argumentuac:

  1. Alfonso VIII.a Gaztelacoa Anso IV.a Naffarroacoa Iruñeco reguearen ondorengoa cela.
  2. Anso IV.a "Peñalengoa"ren hilquetare ondoren, Naffarroa eta Naiara Gares eta Çangoça arte Gaztelaco reguea cen Alfonso VI.a Gaztelacoarenac cirela.
  3. Iruñeco reguea cen Anso VI.ac , Alfonso VIII.aren adingabetassun aprovechatuz, Naiara eta Ebroren hegoaldean ceuden lurrac berrescuratu cituela.
  4. Gaztelaco regueac Toledo conquistat çuela.

Alderdien escaerac Aldatu

Naffarroaco reguearen escaerac Aldatu

  1. Cudeyoco monasterioa, Montes de Oca , San Vicenteco harana, Ojacastroco harana, Cinco Villas [2] , Montenegro de Cameros eta Albaco mendigunea Agreda arte berrescuratzea ez ecic, bertatic eta Naffarroaraino doan escualdea eta Anso IV.a "Peñalengoa" hil cenetic jassotaco rentac ere berrescuratzea [3] .
  2. Gainera, emperadoreac Garciari indarrez kendutacoa berrescuratzea, hau da, Naiara , Grañón , Pancorvo , Belorado , Cereço de Río Tirón , Monasterio, Cellorigo , Bilibio , Meltria , Vigüera , Clavijo , Berberana eta Lantarón [4] .
  3. Belorado içaite [5] .
  4. Orduan berriqui kendutaco gazteluac bere rentac barne Kel , Ocon , Paçuengos , Grañon , Cereço de Río Tirón , Valluércanes , Treviana , Murillo , Ameyugo , Miranda , Sancta Gadea , Salinas, Çabalate , Malvecino, Leguín eta Godín hain çucen ere [6] .
  5. Gainera, Gaztelaco regueac Naffarroaco regueari maileguz emandaco ehun milla cilharrezco marcoac itzulcea [7] .

Gaztelaco reguearen escaerac Aldatu

Hona hemen gaztelar embaxadoreen argumentuac:

  1. Rioxan dauden Logroño , Entrena , Navarrete , Ausejo , Autol eta Resa , [8] Araban dauden Estibalizco eta Divinaco merkatuac, eta Durangaldea berrescuratzea. [9]
  2. Zaragozaco provincian dagoen Rueda de Jalón berrescuratzea ere [10]
  3. Era berean, regueac Logroñon eta berce hirietan içandaco rentac emaitea, 100.000 urrhezco marcotan valioztatuac [11] .
  4. Gainera, Gares eta Çangoça eta bertatic Ebroraino doan escualdea [12] .
  5. Tuteraren erdia içaitea, amaren partetic jassotacotzat çuelaco, Tutera nehola ere Naffarroacoa cela erranez [13] .

Ebazpena Aldatu

Anglaterraco regueac emandaco erabaquiaren bitartez, 1158an içandaco mugac, Alfonso VIII.a Gaztelacoaren reguinaldiaren hassieracoac, berreçarri behar cituzten [14] . Hau da, Naffarroaco Resumac Rioxa guehien eta Bureba uko eguin cituen hamar urthez hirur milla marabedi jassotzeare alde, Burgosen lau hilabethero ordainduta.

Nahiz eta laudoa explicitua içan ez [15] , historialari batzuen arauera [16] laudoac Naffarroaco Resumaren Araba , Guipuzcoa eta Bizcaiaren jabetza berretsi çuen. Berceec, aldiz, Naffarroaco Resumac Guipuzcoa , Durangaldea , Rioxaco Leguín eta Çabalate eta Araba Añana gabe mantendu cituela uste dute. [17]

Henrique II.aren ebazpena impartiala eta bidezcoa içan omen cen eta ondorioz, bai batzuc cein berceac ez ciren conforme gueratu erabaquitacoarequin. [16] Hala ere, cembait historialariren ustez, azquenean practican Henrique II.aren laudoac mesede guehiago eguin ceraucon Gaztelari Naffarroari baino, regue anglesac resuma pyrenearra lehiaquide guisa ikusten omen çuelaco Akitanian. [16]

Laudoa cein aurreco itunaren latinezco textu jathorrizcoac Londonco British Museumean daude. [15] . Hona hemen laudoaren textua:

« Henricus Dei gracia rex Angliae et dux Normandiae et Akitaniae et comes Andegaviae , carissimis amicis suis Aldefonso regu Castillae et Sanctio regu Navarrae , salutem.


Sicut ex litterarum vestrarum tenore et fidelium vestrorum : Johannis episcopi Tirasonensis , Petri de Aries, Gutteri Petri de Rinoso, relatione et nunciorum vestrorum episcopi Palentinae , comitis Gumes, Lobdiez, Gomes Garsiae, Garsi Garsi, Petri Petri, Gotter Fernanz, episcopi Pampelunae , Garsiae Bermeri, Sanctii Ramiro, Espaignol de Thaisonal, Petri Raimeri, Acenarii de Chalez, assertione cognovimus placuit utrique vestrum ke rimonias inter vos habitas super quibusdam castillis et terris cum earum terminis et pertinentiis, judicio nostro terminari.

Nos vero fidelibus et nuncii vestriis ea qua decuit veneratione susceptis, pacem inter vos honori Dei et toti Christianitate plurimum profuturam at, tendentes, divinae piebatis et communis utilitatis intuitu negotium hoc in nos suscepimus.

Fidelius, itaque a vobis cummuniter electis, et procuratoribus, et advocatis causarum, in praesentia nostra et episcoporum et comitum et baronum nostrorum constitutis, petitiones et allegationes utriusque partis diliguenter audivimus et intelleximus.

Proponebant siquidem ii quibus causa Aldefonsi , regui Castillae commissa fuerat, Sanctium reguen Navarrae memorate regui Castillae, dum adhuc pupillus esset et orphanus, castellla et terras, scilicet Logronium , Navarret , Antlenea , Aptol , Agosoio , cum omnibus terminis et pertimemtiis suis, quae pater suus deraue qua decesssit, et ipse post aliquot annis quiete possederat, injuste et violenter abstulisse, unde et corum sibi fieri restitutionem postulabant.

Illi vero, quibus causa Sactii regui Navarrae commissa fuerat, nihil eorum quae ab aliis proposita fuerant contradicentes, asserebant Aldefonsum praefactum reguem Castelllae , Sanctio praenominato reguis Navarrae castellla scilicet Leguin, Portol , et castelllum quod tenet Godin, per guerram et injuste abstulisse, et parte altera in nullo contradicente sibi, corum sibi restitutionem pari petebant instantie.

Praeteres in scripto vestro continebatur communi, vos trevias inter vosusque in septennium fide interposita firmasse, et hoc ipsum nuncii vestri in jure palam sunt protestati.

Habito iguitur cum episcopis, comitibus et baronibus nostris, cum deliberatione consilio, pacem inter uos ad fidem Christianorum propagandam et ad inimicorum Christi confusionem necessariam fore considerantes, plenam etiam tam ex scriptis vestris, quan nunciorum assertionibus fiduciam concepientes, quod in pace firmanda et conservanda consilio nostro et praecepto parebitis, ante judici pronunciationem super praecriptis kerelis et treviis, mandamus vobis per nuncios vestros et consulimus et praecipimus, et adhuc etiam scripto praesenti mandamus ut pacem inter vos firmetis et in perpetuum fideliter observetis.

Super kerelis vero praetaxatis de castelllis et terris cum omnibus terminis et pertinentiis hinc inde violenter et injuste ablatis, cum nihil contra violentiam utrique objectam a parte alterutra alteri responderetur, nec quicquam minus restitutiones quas petebant, faciendae essent allegaretur, plenariam utrique supradictorum, quae in jure petita erant fieri restitutionem adjudicavimus.

Adjunximus etiam ex judicio, trevias praefatas inter vos, ut praedictum est, fide firmatas, sicut ex scripto vestro et nunciarum vestrorum publica confesssione in jure facta, nobis constitit, usque ad constitutum inter vos terminum inviolabiliter observandas.

Volumus etiam et praecipimus pro bono pacis, ut rex Aldefonsus dilectus filius noster, donet Sanctio regu Navarrae , avunculo suo, singulis annis usque ad decennium, tria millia marabotinorum , ad tres terminos in anno, Burguis recipienda, scilicet ad quatuor primorum mensium post praedictam restitutionem utrinque factam, mille marabotinorum, et ad finem quatuor mensium proximo sequentium, mille marabotinorum, et ad finem quatuor mensium proximo sequentium, mille marabotinorum, et ad finen quatuor mensium tertio sequentium mille marabotinorum, ita ut singulis decem annis sequentibus praedictam restitutiorem, solvantur tria milla marabotinorum ad oesdem terminos, et in loco praenominato, Sanctio regu Navarrae .

Praeterea nuncii utriusque vesfram juraverunt ante sententiae pronunciationem, vos praedictum judicium nostrum, tam de restittutionibus quam de treviis similiter observa oros, et nisi feceritis, quod corpora sua reddent in manum nostram et potestatem.

Testibus his: Richard, archiepiscopo Cantuariae , Hugone Dunelmensi, episcopo, Gaufrido Elyensi episcopo, Roguerio Wigornensi episcopo, Bartholomaeo Exinoensi episcopo, Guileberto Lundoniensi episcopo, Waltero Rofensi episcopo, Reguinaldo Bartoniensi episcopo, Johanne Norwicensi episcopo, Johanne Cicestrensi episcopo, Rodberto Herefordensi episcopo, episcopo de Sancto David Wallie, et Adam episcopo de Sancto Asaf, et episcopo de Pangor, et Christiano episcopo Candidae Casae de Galveria, et Gaufrido filio reguis committe Britannniae , et Willelmo committe Albemarliae, Roberto committe Leicestriae , et Willelmo de Mandavilla committe de Exsexa , et Roberto committe Glaucestriae , et Willelmo de Arundel committe Sutsexae et committe Cestriae et committe de Ferrers, et de boronibus Angliae Richard de Luci et Willelmo de Vesci, Odenello de Dumframvilla, Roberto de Valis, Roguero de Mumbrai, Roberto de Stutevilla, Philippo de Chima, Roguerio Bigot et aliis quampluribus tam clericis quam laicis de regno Angliae .

»

1177co marchoaren 16


Hau da, Gaztelaco Resumac Logroño , Navarrete , Entrena , Autol , Ausejo eta bere escualdeac eta Naffarroaco Resumac Leguín, Çabalate eta Godíngo gazteluac eta hamar urthez hirur milla marabedi urther lorthu cituzten.

Ondorioac Aldatu

Laudoa ez cen gaztelarren ezta naffarren gustucoa içan. Gaztelaco regueac ez çuen respectatu [16] eta 1177co uztailean Cuencan Aragoico reguearequin batera, eta berriro 1179co marchoan Soriaco Caçorlan , Naffarroaco Resuma [14] eta islamdarren lurraldeac banatu cituen. Mehatchua Anso VI.a Naffarroacoac , 1177co aphirilean , laudoa marchan jarcea eta resuma bien arteco muga Naiara eta Logroño artean cocatzea erabaqui çuen. [17]

Nolanahi ere, Bizcaico mendebaldea, Encarterri cein Bizcaico Jaurerria , Gaztelaco Resumaren controlpean cegoela, ez cen nehoiz ordutic aurrera naffarren escuetan içanen.

Referenciac Aldatu

  1. Honela cioen ituna latinez : "Hoc est pactum et conventio quae facta fuit inter Aldefonsum reguem Castillae, et Sactium reguem Navarrae, avunculum suum, de kerellis videlicet quas inter se habebant, ut judicio reguis Angliae sibi satisfacerent.."
  2. Orain Rioxaco Siete Villas escualdea dena
  3. "Petit Sanctius rex Navarrae, Cudeio monasterium, Montem de Oca, vallem Sancti Vincentrii, vallem de Oliacasto, Cingovilas, Montem Nigrum, Sera Alba usque Agredam. Haec omna repetit, et quicquid est infra haec versus Navarram. Et istius terrae petit universos redditus a tempore obiit rex Sanctius de Penalen."
  4. "Praeterea petit haec quae imperator abstulit regui Garsiae patri suo per vim, scilitet Nagueram Castelllum Christianorum et Judaeorum, Grenion, Pancorvo, Belforaz, Cereso, Monasterium, Celerigo, Bilibio, Medria, Vegüera, Clauvero, Verbea, Lautaron."
  5. "Conquiretur etiani de Belforazt, quod imperator reddiderat regui Garsiae"
  6. "Praeteres petit sibi restitui ab Aldefonso regue Castelllae possessionem castrorum novissime sibi ablatorum cum fructibus inde perceptis, et quicquid habiturus esset, si non esset inde ejectus."
    Sunt autem nomina castelllorum haec: Kel, Ocon, Paçungos, Granion, Cereso, Valderocanas, Trepeana, Muriel, Anuhugo, Miranda, Sancta Agathea, Salinas, Portela , Malvecin, Legüin, et castrum quod tenet Godin.
  7. "Praeteres petit rex Navarrae sibi restitui a regue Castelllae, usque ad summam centum milia marcarum arguenci, regue Sanctio hodie in Navarra regnante, satisfactionen regui Aldefonso offerente de omnibus kerelis suis secundum arbi trium baronum utriusque vel serenissimi reguis Argliae."
  8. egun Andosilla udalerrian dagoena
  9. "avunculo suo sibi fieri restitutionem de Logronio, de Allena, de Navaret quod est citra Ribarobia, et de Agoseia, de Abtol, de Arresa, de Alleva, cum suis mercatis, scilicet de Estivalez, et de Dunna, et omni jure suo de terra quae dicitur Durango"
  10. "Conqueritur etiam, petit restitutionem sibi fieri a praenominato regue Navarrae, de Roba quam injuste detinet."
  11. "Petit etiam frutus quos percepit saepedictus rex Navarrae de Logronio, et de tempore invasionis, et damna quae intulit terrae ejus, eam depraedando et comburendo, quorum omnium summam aestimamus fere centum millia marcarum auri."
  12. "Praeterea petit Pontem Reguinae, et Sangossa, et totam terram quae est ab iis duabus villis usque ad flumen Yberi"
  13. "Petit etiam mediatatem Tutelae ex causa maternae successionis quam comes Dalperg donavit reguinae reguinae Margaritae sobrinae suae, quae uxor fuit reguis Garsiae et avi ejusdem reguis Aldefonsi, cum jam dicta Tudela nullo modo pertinet ad Navarram."
  14. a b Eliçari Huarte
  15. a b José Ánguel Lemac eguinico transcriptionea
  16. a b c d Urçainqui
  17. a b José Luis Orella: "Guipuzco y sus relationes con Naffarroa y Castilla en 1200" liburuan mugac Nervioi eta Baias ibaietan cocatzen ditu, Itziar eta Durango Naffarroaco Resuman ere cocatuz

Bibliographia Aldatu

Campo estecac Aldatu