Errolan

Errolan
Eçaugarriac
Sexua	guiçonezcoa
Oguibidea	çalduna
Heriotza	guduan hila
Familia
Bicotequidea(c)	Aude (en)

Errolan ( francoeraz : *Hrōþiland ; latinez : Hruodlandus, Rotholandus ; italieraz : Orlando, Rolando ) VIII. mendeco buruçagui franco bat cen, Bretainia co marcaco çaindaria eta Carlomagnoren iloba. Annales Regni Francorum eta Vita Caroli Magni franco carolinguiar croniquec emaiten dute haren berri, 778co Orreagaco gudua dela eta. Hala ere, haren inguruan sorthutaco XII. mende co Errolanen cantua gatic da eçaguna nationeartean; Euscal Herria n, Pyreneoetan eta berce ahozco traditione batzuetan, berriz, cantu hori oinharri hartuta sorthutaco personaia mythologicoarengatic eta condairengatic.

Xehetassun biographicoac Aldatu

Annales Regni Francorum eta hartatic edan çuten berce chronicac motzac dira haren biographiaren inguruco detaileetan. Bretainiaco marca co çaindaria cen, eta Carlomagnoren iloba. ^[1] 778an, Zaragoza ri jarri eta huts eguindaco setiotic itzuleran, carolinguiar expeditionec Iruñeco harresiac sunsitu eta Pyreneoetaco borthua ceharcatu cituen. Carlomagnoc aise passa çuen mendatea, segur asqui Orreaga eta Astobizcarretic , baina atzeco çuthabeco buru cihoala, euscaldunec Errolani erasso eguin ceraucoten/cioten mendietatic. Çuthabea garhaitua içan cen, eta Errolan hilic athera cen. ^[2]

Errolanen cantua Aldatu

XII. mendean, laur mende lehenagoco chronica referencia hartuta, Errolanen cantua ( euscaraz 'Errolanen cantoria' ere deithua) ondu cen, chronicaco detaile ugari aldatu eta narratione berri bat asmatuta bada ere. ^[3] Cantuan, Errolan aguercen da, rol heroicoa hartuta: bere Durandal ezpataz mairuen contra ausarqui borrocatu ondoren, Olifante adarraz azquen deiadar ocen bat eman çuen, berce carolinguiar guerlariei ohartarazteco.

Herri traditionetic Euscal Mythologiara Aldatu

Euscal mythologian ere badu bere lekua personaiac. Euscal traditioneco contaquiçunetan, Errolan indar handico personaia bihurtu cen. Gentilen iphuine lothuta agueri çaicu, baita leku-icenei ere. Leku anhitzetan aurki daitezque Errolan harriac, indar handico jeinu batec jaurtiric han erori cirenac, gordetaco ahozco traditioneac dioenez; erraite bateraco, Hendaiaco Dumbarriac , eta Aralar inguruco Errolan Harriac ere guisa horretacoac dira. Athecagaitzeco çulho eta goi Pyreneoetaco Errolanen Arraila ere Errolanec ebaqui omen cituen Durandal ezpataz .

Euscal Herria ekialdeco Errolan gentil handiac badu functione narrativo berdinac bethetzen dituen personaia valioquide bat mendebaldeco euscal mythologian : Sanson . Coldo Mitchelenaren erraneta , erraldoi hitzaren jathorria icen honetan ( Errol(d)an ) omen dago. ^[4]

Traditioneac jassotaco eleçaharrec erraldoitzat dute Errolan.

Naffarroan ceraucoten/ciotenez sei hatz ceduzcan escuan, cobaçulo batean haci, ahunz baten esneaz elicatu cela hemeçorci urthe bethe cituen arte eta elicadura honi esquer lorthu çuela bere indarra ceraucoten/cioten.

Lehen aiphatutaco harriac berac jaurtitzen cituela erraiten da, baina bethi hutsa baten ondorioz bucatu çuten aguercen diren lekuan, jaurtitzeco unean gorotz bat çaphaldu eta helburua erratzen du behin eta berriz. ^[5]

Coldo Mitchelenari uko eguin gabe bere icena birao batetic atherata dagoela dirudi, erro eta lan hitzen guehiqueta, ikussitacoac ikussita.

Nabarmena da Naffarroan hedatuac egoitea berarequico eleçahar guehiengoa, harrigarria ez bada ere Naffarroaco resumaren historia Franciacoarequin dituen lothurengatic.

Referenciac Aldatu

↑ Adriana Cremenjas-Danicic, ed. Roland's European Paths. Dubrovnic: Europsqui dom Dubrovnic ISBN 953-95338-0-5 . .
↑ (Anglesez Dutton, Paul Edward, ed. Charlemagne's Courtier: The Complete Einhard. in: Einhard at the Latin Library . Peterborough, Ontario: Broadview Press, 21-22 or. .
↑ Millinguer, Susan P.. (2012). Jasson Glenn ed. Epic Values: The Song of Roland. in: The Middle Agues in Texts and Texture: Reflections on Medieval Sources . Toronto: University of Toronto .
↑ «Minçoaren memoria» El País 2004-09-13 .
↑ (Gaztelaniaz) Dueso, José. (1996). La primitiva religuión de los vascos. Orain, 43-45 or. ISBN 84-89077-56-8 . .

Wikimedia Commons en badira fichategui guehiago, gai hau dutenac: Errolan

[1] Adriana Cremenjas-Danicic, ed. Roland's European Paths. Dubrovnic: Europsqui dom Dubrovnic ISBN 953-95338-0-5 . .

[2] (Anglesez Dutton, Paul Edward, ed. Charlemagne's Courtier: The Complete Einhard. in: Einhard at the Latin Library . Peterborough, Ontario: Broadview Press, 21-22 or. .

[3] Millinguer, Susan P.. (2012). Jasson Glenn ed. Epic Values: The Song of Roland. in: The Middle Agues in Texts and Texture: Reflections on Medieval Sources . Toronto: University of Toronto .

[4] «Minçoaren memoria» El País 2004-09-13 .

[5] (Gaztelaniaz) Dueso, José. (1996). La primitiva religuión de los vascos. Orain, 43-45 or. ISBN 84-89077-56-8 . .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]