Wikipedia

Donejacue bidea

Donejacue bidea [1] Europa ossoc erromesec Compostelaco Donejacue icen historicoa duen Santiago de Compostela hirira ( Galicia , Espainia ) iristeco eta handic itzulceco eguiten duten bidea da. Hiri hartaco Done Jacue cathedralean dauden Done Jacue apostoluaren erliquia içan ciren erromesaldia sorceco raçoina. Erdi Aroan gende andana handia ibilcen cen bide horretan. Guerora ahanci samartuta içan cen, baina XX. mendearen bucaeraz gueroztic goracada içan du, religionezco raçoinengatic ez ecic, tourismo , arte , quirol eta cultura raçoinengatic ere.

Donejacue bidea
Donejacue bide ezberdinac. Gorriz eta urdinez Guiçateriaren Ondare icendatutaco çathi nagussiac.
Iripizdea Culturala (ii, iv, vi)
Escualdea Europa / Iphar America
Frances bidea eta Espainiaco ipharraldeco bideac
ID 669bis
Data 1993
Herrialdea   Euscal Herria
  Espainia
Franciaco bideac Santiagora
ID 868
Data 1998
Herrialdea   Euscal Herria
  Francia

UNESCOc guiçateriaren ondare icendatu çuen Espainiaco bide çathia 1993an ( Euscal Herrico çath bat barne), eta Franciacoa 1998an (Euscal Herricoa barne). Europaco Cale Nagussi icendapena ere jasso du.

Historia Aldatu

Ibiltarien ethorreraren hassiera Aldatu

Done Jacue apostoluaren heriotzatic (C.o. I) çorci mende passa ondoren, Hispaniaco ipha mendebalde inguruan Done Jacue apostolua, zonaldea ebanjeliçatu ostean, bertan hilhobiratu çutenaren condaira çabaldu cen. Alfonso II.a bertara hurbildu cen bere gorthe guztiarequin, Historiaco lehen erromesa içan celaric. Iritsitacoan bertan eliçatcho bat eraiquitzea aguindu çuen. Albiste hau azcar çabaldu cen inguruco lurretan.

814 . urthetic aurrera Compostelaco Donejacue erromesac jassotzen hassi cen, apostoluaren hilhobiaren aurkicunçaren ostean. XII. mendearen lehen erdian bulçada handia içan çuen bertaraco erromesaldiac. Albistea azcar çabaldu cen Europa catholicoa cehar eta bertatic erromesac iristen hassi ciren hilhobia cegoen gunera Campus Stellaera , eta hortic egungo Compostela icena.

Ikurra Aldatu

Erromes-mascorra ohicoa da Galiciaco costaldean. Erdi Aroan, Donejacue bideac Santiagotic haraindira jarraitzen çuen, Finisterrera iritsi arte. Han, erromesec vieira bat harcen çuten, erromesaldiaren eracusgarri. Horrela, Bidearen ikur bihurtu cen. Egun ere, Donejacue bidea marcatzeco erabilcen den ikur nagussia da.

Euscal Herria, bidegurutzea Aldatu

Saconceco, iracurri: « Donejacue bidea Euscal Herrian »
 
San Juan baseliça Çalduondotic Erdoñara bidean

Donejacue bidea eguiteco hirur auquera nagussi daude Euscal Herrian cehar: Naffarroaco Bidea, Ipharraldeco edo Costaldeco Bidea eta Barnealdeco Bidea. Bigarren mailaco berce adar bat dago, halaber, Iruñea eta Agurain Sacanatic lotzen dituena [2]

Europa Continentaletic dathocen Bide nagussiec sarrera desberdinac dituzte Franciatic hegoaldetic eta Pyreneoetan barrena. Haien artean hirur Içura-Azmen bilcen dira; guero, Donibane Garacitic jarraitzen du, eta Orreagatic Pyreneoac ceharcatzen. Berce bat Arlestic dathor, eta Pyreneoac Somporten barrena ceharcatzen ditu. Bi bide horiec Garesen bat eguiten dute eta, harrezquero, Naffarroatic , Rioxatic , Burgostic , Leondic , Lugotic eta Coruñatic barrena jarraitzen du, Santiago de Compostelaraino .

Erromesaldiac apostoluaren ustezco heçurrac aurkitzearen berri çabaldu eta gutira hassi ciren. Asturiasco Resuma bere eremua çabalcen ari cen, eta Leongo lurrac conquistatzen, Al-Andaluseco mugac hegoalderanz eramanez. Hassieraco etapa honetan, baina, erromesaldiac escualde artecoac ciren, resuma horren barruan, eta itsassocoac batez ere, Franquia carolinguiarretic ere joaiten baitziren.

Bigarren etapa batean, 1085ean, Naffarroac (Aragoic eta Gaztelac beçala) burguac sorthu eta francoz colonizatzeco bidea irequi çuen, eta Codex Calixtinus eta Chanson de Roland arguitarat ciren, bide hori sustatzeco liburutzat jotzen dena. Herri arteco ibilbidea behar adinaco azpieguituraz hornitu çuten, merkataritza sustatu, eta cleroz valiatu ciren erromesaldi izpiritua phizteco. Horrela hassi cen Santiago Bide guztien artean ibiliena, eçagunena, Frances Bidea deritzona. 1200eco Alfonso VIII.aren Naffarroare invasionearen ondoren, Araba eta Guipuzcoaco bidea irequi cen Gaztelarençat, Ab Asturica Burdigalam ancinaco romatar bide çaharra Araban cehar valiatuz, eta Leiçarrate tunneleti Guipuzcoan gora, auqueran, Donostiatic eta, guero, Irundic paseaz, Gascoiniara helceco

Bideac Aldatu

Haimbat bide daude, helburu Santiago dutenac. Nagussiac Francian abiatu eta denec bat eguiten dute Naffarroan.

Garranci chiquiagoco berce bide batzuc ere badira. Horietaco bat, Costaldeco Donejacue bidea , Euscal Herrico costari jarraitzen derauco/dio Baionatic Musquiceraino .

Francian Aldatu

Saconceco, iracurri: « Donejacue bidea Francian »

Francian lau bide nagussi dira:

Aragoin Aldatu

Cammino Aragonés edo Aragoico Bidea Franciaco laurgarre bide nagussia den Via Tolosana bidearen jarraipena da. Somportetic barrena jarraitzen du Espainian bideac, Huescan , Zaragozan eta Naffarroan barrena, Garesa heldu arte. Herri horretan elkarcen da Naffarroaco Bidearequin, Santiago de Compostelarainoco tartea eguiteco.

Euscal Herrian Aldatu

Saconceco, iracurri: « Donejacue bidea Euscal Herrian »
 
Egungo Donejacue bide nagussiac.

Franciaco bideec bat eguiten çuten Naffarroaco Resuman sarth eta guero. Batu aurretic, haimbat etapa eguiten dituzte Naffarroa Beherean cehar.

Bide guztiac batzen diren thoquian hasten da Naffarroaco Bidea

Garranci chiquiagoco bideac ere badira.

Baionan , Via Turonensisetic çathitutaco costaldeco bide bat abiatzen da.

Irundic abiatzen da berce bide bat, Barnealdeco Bidea.

Espainian Aldatu

 
Franciaco Bideco erromesaren credenciala.

Frances Bidea Espainian Aldatu

Frances Bidea edo Naffarroaco Bidea Espainiaco Donejacue bideric eçagunena eta erabiliena da. Içuran sorcen da, Franciaco lau bide nagussienetaco hirutaco erromesac elkarcen diren lekuan eta Orreagatic barrena jarraitzen du Espainian Santiago de Compostelaraino , Naffarroa , Rioxa , Burgos , Palencia , Leon eta Lugo igarota.

Ipharraldeco Bidea Aldatu

Ipharraldeco Bidea edo Cammino del Norte erraitn çaio Espainian halaber Costaldeco Bideari . Espainiar Statuaren muguen barruan, Franciatic dathorre Soulaceco Bidearen jarraipena da, Irundic aurrera.

Bizcaico Golkoaren costaldea jarraituz Guipuzcoa , Bizcaia , Cantabria , Asturias eta Lugo igaro ondoren, Arzúa herrian bide nagussiarequin elkarcen da, Santiago de Compostelarainoco bide çathia eguiteco. Espainiaco Ipharraldec Bideen artean, Costaldecoa eçagunena eta erabiliena da, baita Donejacue bideric çaharrena. Bere hassiera Apostoluaren cerraldoa aurkicunçara atzeratzen da, Alfonso II.a Asturiasco Resumaco hiriburua cen Oviedotic , romeria guin çuenean cerraldo berria ikustera. Lehembicico Bidea cen, Cantauriar mendicatea ceharcatuz leku sacraturaino joaiten cena; Tineo , Fonsagrada eta Lugotic passatze . Resumaco erromesac berehala conturatu ciren costaldetic joan ezquero bidea ascoz leunagoa eta erossoagoa cela; Costaldeco Bidea jaioa cen. Asturiar Resuma bere domeinuac çabalcen dituen batera, Done Jacue apostoluaren cerraldoco aurkicunçaco berria çabalcen da, eta costaldetic romeriac goranz cihoacen hegoaldeco lurretan arabiarren jossita ceuden lurretatic urrutic.

Europa continentaletic cethorren erromesac, Irundic iberiar peninsulan sarthu , eta itsassotic cethorrenac eusco , cantabriar edo asturiar caietan lehorreratzen cirenac, Bidean cehar elkarcen ciren Mendebalderanz jarraituz, islamiar osten urrun. Christau Birconquistac islamiarren contra irabacitaco lurrac ciurtatuac egon ondoren, naffar eta gaztelar regueec , Bideco garranciaz jaquitunac, burguac eçarri çuten eta herri arteco ibilbidea behar adinaco azpieguituraz hornitzen dute (çubiac, hospitaleac, ostatuac...) bidea barneco lurretara saihesten, Frances Bidea edo Naffarroaco Bidera, Santiago Bideen artean ibiliena eta eçagunena.

Plataco Bidea Aldatu

Plataco Bidea edo cilharraren ibilbidea Espainiaco hegoaldetic ipharraldera ceharcatzen duen bide romatar çahar bat da, eta batzuec erabilcen dute erromesaldiraco; normalean Meridatic abiatuta, baina Sevillatic ere bai [3] .

Barnealdeco Bidea Aldatu

Barnealdeco Bidea ere, Espaimiar Statuaren muguen barruan, Euscal Herritic abiatzen dela consideratzen da,

Erdi Arotic erromesac Iberiar Peninsulan sarcen ciren Erdialdeco Europatic. Erromesac Irunen , Oiarçunen edo Astigarragan banatzen ciren: batzuec costaldeco bideari jarraitzen ceraucoten/cioten; berceec, barnealdeco regue-bideari. Azquen horiec, Guipuzcoa ceharcatu eta Liçarrateco tunnel passatu ondoren, Araban sarcen ciren, guero Gaztelaco lurretan barneratzen Frances Bidearequin bat eguiteco, dela Santo Domingo de la Calçadan , dela Burgosen ( Briviescatic igaro ondoren). Guipuzcoaco barnealdean cehar cihoan bide horrec, garai batean, Orreagatic sarcen ciren baino erromes guehiago içan çuen.

Galicia barruco bideac Aldatu

 
Donejacue bidearen adarrac Galician.

Galician bertan, badira Donejacue Bidearen berce adar batzuc. Batetic, hegoaldetic dathorren Portugalgo Bidearen adar bat [4] .

Angles bidea ere badago, Ferroldic hegoalderanz Bide honec balerauco/valio deraue Irlandan, Anglaterran edo Europa ipharraldean bidearen parte moduco bat eguin dutenec, azquen etapa Galician eguin deçaten [5] .

Fisterraraco Bidea , azqueni , erromesaldi officiala amaitu ondoren eguin ohi den luçapen bat icendatzeco erabilcen da, Santiagotic itsassoraino, ekialderago iristeco. Fisterraco lurmuturrean edo Muxia herrian, bi amaiera alternativo ditu bide honec [6] .

Bibliographia Aldatu

Naffarroaco Bidea Aldatu

  • José María Angüita. "El Cammino de Santiago. Guía práctica del peregrino". (2004) ISBN 978-84-241-0406-1 .
  • El Cammino de Santiago. Antón Pombo. Ed. Anaya Touring. 2004
  • Varios Autores. El Cammino de Santiago. (1991) ISBN 84-7782-147-X

Costaldeco Bidea Aldatu

  • El Cammino de Santiago por la Costa o Cammino Norte . Ánguel González. 2004
  • Done Jacue Bidea, bi ibilbide Euscadin cehar . Eusco Jaurlaritzaco Arguitalpen Cerbitzu Nagussitic arguitaratua. 2006. Euscaraz edo gasteleraz.
  • Guía de los Camminos por Bizcaia. Paseo de los Camminos por Bizcaia . Associación de Amigos de Vicaya. 1993
  • Cantabria y el Cammino de Santiago . Associación de los Amigos del Cammino de Santiago de Astillero y Cantabria. 1999
  • El Cammino de Santiago por Asturias . Consejería de Educación del Principado de Asturias. 1994
  • Guía del Cammino Primitivo . Associación de Amigos del Cammino de Santiago Astur-Galaico del Interior+B73
  • Camminos de Santiago del Norte . Associación Astur-Leonesa de Amigos del Cammino de Santiago. 2004

Barnealdeco Bidea Aldatu

  • Donejacue bidea, bi ibilbide Euscadin cehar. Eusco Jaurlaritzaco Arguitalpen Cerbitzu Nagussitic arguitaratua. 2006. Euscaraz edo gazteleraz.

Referenciac Aldatu

  1. ↑ Jose Maria Satrustegui eta Euscalçaindico Onomastica batzordea: «Sanctuteguio done forma Hegoaldeco traditionean» , Eusquera , XLIV, 1999, 2.
  2. ↑ guaixe.net [ Bethico hautsitaco esteca ]
  3. ↑ (Gaztelaniaz) CONSUMER ( https://www.consumer.es/),+EROSQUI.+ Via de la Plata. (Noiz consultatua: 2022-02-02) .
  4. ↑ (Portuguese ) «Porto ganha fiéis na rota de Santiago» www.cmjornal.pt (Noiz consultatua: 2022-02-08) .
  5. ↑ «Cammin Inglés desde Ferrol - GALICIA» www.turismo.gal (Noiz consultatua: 2022-02-02) .
  6. ↑ «Cammin de Fisterra y Muxía - Cammino de Santiago en Galicia: web official» www.caminodesantiago.gal (Noiz consultatua: 2022-02-02) .

Ikus, gainera Aldatu

Campo estecac Aldatu


" https://eu.wiquipedia.org/w/index.php?title=Donejacue_bidea&oldid=9259009 "(e)tic escuratuta