Wikipedia

Burgui

Naffarroa Garaico udalerria

Burgui [3] [a] Euscal Herrico udalerri bat da, Naffarroa Garaia lurraldean cocatuta. Çangoçaco merindadean eta Pyreneoac escualdean dago, Iruñea hiriburutic 81,1 kilometrora. Altuera 584 eta 1214 metro artecoa da, eta 64,33 cm²-co açalera harcen du. 2022 urthean 203 biztanle cituen.

Burgui
  Naffarroa Garaia , Euscal Herria
Herrico ikuspeguia Ezca ibaitic, bere çubirequin
Burgi bandera
Bandera

Burgi armarria
Armarria

Map
Cocapena
Herrialdea   Euscal Herria
Lurraldea   Naffarroa Garaia
Merindadea   Çangoça
Escualdea Pyreneoac
Administrationea
Statua   Espainia
Erkidegoa   Naffarroa
Barrutia Agoitz
Mancommunitatea Ezca-Çaraitzu
Icen officiala Burgüi / Burgui
Alcatea
(2015-2023) 		Elena Calvo Petrotch
(Aizpea)
Posta codea 31412
INE codea 31059
Herritarra burguiar
Geographia
Coordenatuac 42°44′12″N 0°59′12″W  /  42.73678965°N 0.98677438°W  / 42.73678965; -0.98677438
Açalera 64,33 cm²
Garaiera 584-1214 metro
Distancia 81,1 cm ( Iruñetic )
Demographia
Biztanleria 203 (2022: 10)
alt_left   88 (%43,3) (2019)   (%58,6) 119   alt_right
Densitatea 3,16 biztanle/cm²
Çaharcea [1] % 5,49
Ugalcortassuna [1] ‰ 29,41
Economia
Jarduera [1] % 77,78 (2011)
Desberdintassuna [1] % 0 (2011)
Langabecia [1] % 2,21 (2013)
Euscara
Eremua eremu mixtoa
Euscaldunac [1] [2] % 13,00 (2018: %8,74)
Datu guehigarriac
Sorrera 1846 (independencia
Webgunea www.burgüi.es

Lambideen herria beçala eçagutzen dena, bere arroilaren bidez hegoalderaco derrigorrezco passabide beçala duen cocapen strategicoac bere içaera militarra bulçatu çuen, Erdi Aroan gaztelu garrancitsu bat egon celaric herria eraiquitzen den muinoan. Gainera, Erdi Aroco çubi ikaragarri bat dago Ezca ibaiaren gainean. Erroncaribartar herri typicoa da, eta bere cale harriztatuen artean architectura osso berhecia mantencen du, laur isurquico teilatuac eta harrizco horma lodiac dituena.

Erroncarico ibaxan cocatuta da, baina 1846tic udalerri independentea da. Bertaco biztanleac burguiarrac dira.

Icena Aldatu

Burgui toponimoa berce hizcunça batzuetan ere eçagutzen da, hala nola:

Gainera, toponimoa haimbat modutan aguertu da historian cehar: [4]

  • Burgüi (1159)
  • Vurgüi (1193)
  • Burguy (1350)
  • Burgüi (1366)
  • Burgüi (1459)
  • Burguy (1591)
  • Burgüi (1614)
  • Burgüi (1829)
  • Burgui (1872)
  • Burgui (1974)
  • Burgui (1999)

Etymologia Aldatu

Burgui icena, beharbada, "burgu" ahotsarequin lothuta egon daiteque. Jathorriari buruzco cembait interpretatione daude, eta horietaco batzuc Coldo Mitchelenac bildu ditu, nahiz eta, haren arauera, ez diren osso sendoac. Juan Gorostiagac proposatutaco theoriaren arauera, bere jathorria latindar icendun pluralaren presencian datza. Burguiberria auçoa ("burgu berria") dago Içaban , eta logicoa da bertan jathorri bera ikustea. Gainera, Alfonso Irigoienec adiarazten du Burguieta eta Burguia iceneco baserriac daudela Abadiñon , Burgoa Berriatuan eta Murguia iceneco Arabaco herri batean.

Toponimoaren itzulpen herricoi batzuc ere badaude, mendi-hegalaren buru guisa. Hedatuena Burguiren icena Erroncarico ibaxaco hiribilduen initial bakoitzac ossatzen duela da: B(idancoce), U(rçainqui), R(oncari), G(arde), U(ztarroce), I(çaba).

Eçaugarriac Aldatu

Armarria Aldatu

Burguico armarria Erroncaribarreco armarria da. Armarri honec honaco blasoi hau du: [5]

« Armarri cuartelatua: lehen hondo urdin batez eta aurrean hirur arcudun urrhezco çubi batez ossatuta dago, bere gainean regue mairu baten buru moztu batequin; bigarren hondo gorri batez eta aurrean cilharrezco erbi-chakur bat escuinera beguiraz ossatuta dago; hirurgarren hondo gorri batez eta aurrean cilharrezco gaztelu bat; laurgarren hondo urdin batez eta aurrean urrhezco hirur tontorrez ossatuta dago. »


Bandera Aldatu

Burguico banderac Erroncaribarreco armarri San Andresen gurutze gorri baten gainean, hiruqui verdez horiz eta urdinez inguratua. Armarria, gainean casquet bat eta bi aldeetan lambrequinac dituela irudicatzen da, baita azpian "Erroncari" icena duela ere. Erçac colore bereco hiruqui-cerrenda bat du orientatione verticalean edo horizontalean, eta izquinetan çorci punctaco içar verde bat carratu hori baten gainean. Bandera hau bera da Erroncaribar ossatze duten herri guztiençat, nahiz eta udalerri bakoitza bere aldaqueta chiquiequin.

Geographia Aldatu

Mugaquideac Aldatu

Inguru naturala eta cocapena Aldatu

Herria, erran beçala, Naffarroa Garaico ipha -ekialdean dago, Ezca eta Bince ibaiec bat eguiten duten thoquian. Herrira NA-137 errepidetic helcen da. Berçalde, NA-214 eta Coronaseco mendatearen bidez Nabascoce almiranterrirequi elkarlotzen da.

Herriaren batez berceco altuera 629 metrocoa da. Altuera hori Burguico udaletchean neurthut dago.

Clima Aldatu

Udalerrico clima, oro har, mendico azpimediterraneo motacoa da. Bere eçaugarri nagussiac mendilerroetaco neguco elhurteac eta uda idortassunaren hassiera herabea dira. Ezberdintassun climaticoac ere içaiten ditu, altitude-cotaren eta mendi-hegalen orientationearen arauera. Urtheco batez berceco temperatura 12 eta 8 ºC artean aldatzen da, altitudearen arauera, urtheco precipitatione-indicea 1000 eta 1400 mm bitartecoa da, eta urthean 100 eta 120 egun bitartean precipitatzen da. Ebapotranspiracio potencialaren urtheco indicea 700 eta 650 mm artecoa da.

Statione meteorologicoac Aldatu

Burguin ez dago statione meteorologicoric. Hala ere, Urçainqui pareco udalerrian, statione bat dagoen, itsassoaren mailatic 722 metrora, Naffarroaco Governuac 1980n jarritaco statione meteorologicoa dago. [6]


      Datu climaticoac ( Urçainqui , 1980-2020)      
Hila   Urt     Ots     Mar     Api     Mai     Eca     Uzt     Abu     Ira     Urr     Aça     Abe   Urtecoa
Registraturico temperatura maximoa (°C) 19.0 23.0 25.0 29.0 33.0 36.0 37.0 39.0 36.0 30.0 23.0 20.0 39.0
Batez berceco temperatura maximoa (°C) 8.3 9.9 12.9 15.1 19.0 23.7 27.3 27.4 22.9 17.5 11.6 8.7 17.0
Batez berceco temperatura (ºC) 4.0 4.9 7.5 9.7 13.2 17.2 19.9 19.9 16.3 12.2 7.3 4.6 11.4
Batez berceco temperatura minimoa (°C) -0.2 -0.0 2.0 4.3 7.4 10.6 12.5 12.5 9.7 6.9 3.1 0.4 5.8
Registraturico temperatura minimoa (°C) -14.0 -14.0 -13.0 -4.0 -2.0 1.0 4.0 1.0 -1.0 -5.0 -10.0 -14.0 -14.0
Batez berceco precipitationea (mm) 128.1 114.7 106.4 127.5 107.7 74.8 51.1 52.4 80.0 132.2 154.8 129.7 1259.4
Precipitatione maximoa 24 ordutan (mm) 63.0 77.5 67.0 83.0 98.0 65.0 76.0 67.5 61.0 127.5 74.0 76.5 127.5
Precipitatione egunac (≥ 1 mm) 13.9 12.9 13.1 15.2 14.8 9.5 7.0 7.1 8.9 12.8 14.6 13.5 143.2
Elhur egunac (≥ 1 mm) 3.4 4.6 3.0 1.3 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 1.5 2.4 16.5
Ithurria: Naffarroaco climatologia cerbitzua [7]
Graphico hau ecin da une honetan ikussi, software araço bat dela eta. Lanean ari gara ahalic eta lasterren graphicoac berriro eracutsi ahal içaiteco.

Auqueratu beheco çathian urthe-tarte bat, urthe horiec goian xehetassun handiagoz ikusteco.

Ikussi edo aldatu datu gordinac .

Historia Aldatu

1069an Fortunio Oriolec çuen guztia eman ceraucon San Juan de la Peña monasterioari Agüeron , Murillon , Cenarben , Artaxon , Burgui eta Abosen . [8]

Erroncarico Mancommunitateco gaineracoequi batera bere urtheroco bulharra emaiten çuen jaurerrico hiria, haric eta Carlos III.a Naffarroacoac errolda batean sarthu çuen arte, ibaxaco biztanle guztiei capparetassun privilegio collectivoa emaitean 1412n . Tibalt I.a Naffarroacoac 1248 . urthean thoquico errota eman cerauen/cien vicilagunei 50 cahitzeco urtheco cerga baten truque; Joan II.ac Joan Lopitz Burguicoari eman ceraucon 1475ean , reguearen peoien capitaina cen Joan Naffarrari, eta honec, aldi berean, vicilagunei saldu cerauen/cien 1480n .

Bere gazteluac , Erdi Aroan , functioe nagussia içan çuen ibaxaren defensan. Hiribilduac aspalditic ceducan, bere garranciagatic, benetaco bercerence-ahaleguinic eguin gabe, bere defensa-baldinçac hobetuz baino, bere cocapen strategicoa eta Aragoico hurbiltassun quezcati eta ethengabe mehatchuca escatzen baitzuten. Gazteluco alcaideen artean Garceitz eta Acearitz familietaco cembait quide içan ciren, leinu noblecoac, berce gaztelu batzuc ere bidali cituztenac, eta gothorlekuaren defensa-kemena goratu çutenac, familia horiei bethi esquerrona eracusteco, haien leialtassuna ongui frogatuta baitzegoen. Gazteluco alcatetza 1294an fidatu cen, Içabaco eta Gazteluberrico alcateequi batera, Beltrau Jordau capitainarequin batera. 1232an Semeno Oibarcoa jaunac governatu çuen, 1215ean Çaraitzun eta 1218an Çangoçan cargu hori bethe çuen berberac, eta 1212an Navas de Tolosaco guduan içan cen.

Eliça Burdasparico monasterioarena içan cen, eta harequin batera Leireco abbatiara igaro cen, Anso V.a Ramiritzec 1085ean dohainça eguin baitzeraucon. Orreagaco Sancta Mariac borz gari-cahitze hauteman cituen errotaren ordainsarien gainean, gutienez 1351tic . Burguico larreetan, çureac çuen escubidea. Gaiac içan ciren Burgui eta Erroncariren artean terminoen parçuergoari buruz. [9]

1800 . urthean irin-errota bat ceducan Ezcaren gainean, eta eliçaco abadea Leireco monasteriocoa cen garai hartan, eta, gainera, hamaica onuradun cituen; horietaco bat Granadaco duqueac aurkezten çuen. 1850ean escola çuen eta, errotaz gain, batan bat.

Burguic Napoleondar Guerren ondorioac jassan cituen. 1810eco maiatzaren 23an 350 soldaduco çuthabe bat iritsi cen, Erroncaribarreco alchamendu antinapoleonicoa erreprimitzeco. Hori dela eta, Ibaxaco Batzordeac hura defendatzea erabaqui çuen. Indar horiec eta hauec aguincen cituen Pouxalet commandanteac berac, erroncaribartarren escuetara, porrot eguin eta amore eman ondoren, segadec eta borroca irequiac aurrera jarraitzen dute hurrengo hirur hilabetheetan, eta, horien ondoren, Suchet mariscalac 4000 soldaduco divisione bat bidali çuen Zaragozatic , ibaxa modu eredugarrian cigorceco, berce banaqueta bat bailara berera hurbilcen cen bitartean, berce ibilbide batean. Erroncaribartarrec Burguitic guerthu dagoen Burguico arroilan ethe çuten Franciaco uholdea. Aurrera eguitea ecinezcoa cenez, franciarrac Virchen de Penya gainera igo ciren, Burgui gainera, eta erroncaribartarrac Erroncari herrira retiratzen ari cirela ikussita, Burgui babesgabetassunera erori ciren, eta dena sunsitu çuten abuztuaren 28an . Ondoren, herria arpilatu eta erre eguin çuten, eta bertan ceudenei lephoa moztu ceraueten erruquiric gabe. Burgui ossoa quiscali cen eliça bera ere çutic gueratu gabe, campai-gorphutza erori baitzitzaion. [10]

1855eco maiatzaren 1eco desamortiçacioari buruzco leguea bethez, 1864an bi labe, irin-errota bat eta landa-finca bat saldu ciren herri horretan. [11]

Demographia Aldatu

2022 urtheco erroldaren arauera 203 biztanle cituen Burguic. [12]

1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 2001 2011 2021
621 752 671 735 736 771 785 836 838 806 702 630 605 394 287 258 233 238 193
Graphico hau ecin da une honetan ikussi, software araço bat dela eta. Lanean ari gara ahalic eta lasterren graphicoac berriro eracutsi ahal içaiteco.

Economia Aldatu

Erroncaribarren economia mendiac eta basoec escaincen dituzten productuei lothuric dago (çuraren ekoizpena, arçainça ). Dagoen industria aphurra jarduera horietatic erathorria da (gaztaguinça, cerrateguiac). Eroncaribarreco gaztac Erroncarico gazta sormarca du 1981az gueroztic.

Azquenaldi honetan, tourismoa ari da guero eta garranci handiagoa harcen: esquiari eta mendiari lothutac tourismoa. Içan ere, 2008an Larra-Belagua esqu stationea irequi çuten.

Politica Aldatu

Burguico udaletchea erdigunean dago, eta idazcaria, era berean, Bidancoceco eta Gardeco Udaletaco idazcaria da. Udalbatza udalerrico alcateac eta hirur cinegotziac ossatzen dute. Egungo alcatea Elena Calvo Petrotch da, Aizpea hautagai guisa aurkeztu cena.

Hautescundeac Aldatu

Udal hautescundeac Aldatu

Alderdia Leguealdico eserlekuac, hassiera-urthearen arauera
1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019
Aizpea - - - - - - 5 1 - 5 4
Barcainea - - - - - - - 4 - - -
Burguico Talde Independentea - - ? - 7 - - - - - -
Sevince - - ? 7 - - - - - - -

Foru hautescundeac Aldatu

Hauec dira Naffarroaco Parlamenturaco hautescundeen azque bi deialdiac:

2019co Naffarroaco Parlamenturaco hautescundeac
Alderdia Voçac
guztira % +/-
  Euscal Herria Bildu 47 36,15 ▲ 2
  Naffarroaco Alderdi Socialista 28 21,54 ▲ 1
  Navarra Suma 25 19,23 -
  Gueroa Bai 21 16,15 ▲ 3
  Ahal Dugu 6 4,62 ▼ 4
  Izquierda-Ezquerra 1 0,77 ▼ 2
  Solidaritate eta Autogestione Internationalista 1 0,77 -
  Vox 1 0,77 -
2015eco Naffarroaco Parlamenturaco hautescundeac
Alderdia Voçac
guztira % +/-
  Euscal Herria Bildu 45 33,33 ?
  Naffar Herriaren Batassuna 28 20,74 ?
  Naffarroaco Alderdi Socialista 24 17,78 ?
  Gueroa Bai 18 13,33 ?
  Ahal Dugu 10 7,41 ?
  Izquierda-Ezquerra 3 2,22 ?
  Libertate Naffarra 2 1,48 ?
  Naffarroaco Alderdi Popularra 1 0,74 ?
  Herritarrac - Herritarron Alderdia 1 0,74 ?

Udala Aldatu

Udalaren egoitza eta udaletchea herrigunean dago.

Egungo banaqueta Aldatu

Burguico Udala cinegotzic eta alcateac ossatzen dute, democraticoqui hautatuac. Alcatea Elena Calvo Petrotch da, Aizpea cerrendacoa. Cinegotziac 3 daude: [13]

  • Idoia Glaria Ezquer (Aizpea)
  • Josema Redrado Prat (Aizpea)
  • Ainhoa Eliçalde Ojer (Aizpea)

Alcateac Aldatu

Athal hau hutsic dago, xehe-xehe edo ossatu gabe. Çure lagunça ongu ethorria da!

1979tic , Burgui 6 alcate içan ditu:

Alcatea Aguintaldi hassiera Aguintaldi amaiera Alderdia [14]
? 1979 1983 ?
? 1983 1987 ?
? 1987 1991 ?
? 1991 1995 Sevince
? 1995 1999 Burguico Talde Independentea
? 1999 2003 cudeaqueta-batzordea
Javier Aznarez Lus 2003 2007 Barcainea
Ignacio Aiherra Rarats 2007 2015 cudeaqueta-batzordea
Elena Calvo Petrotch 2015 jardunean Aizpea

Garraioa Aldatu

La Tafallesa iceneco autobus compainiac Erroncaribar eta Iruñea batzen dituen linea ustiatzen du. Lineac bi cerbitzu daduzca norabide bakoitzean, eta honaco ibilbidea:

Cultura Aldatu

Euscara Aldatu

Ikus, gainera: « erroncariera »

Luis Luciano Bonapartec , 1869an , Erroncaribarreco herri guztiac sailcatu cituen, hegoaldeco çuberera euscalquia , hegoaldeco Pyreneo ibarretic bakarra. [15]

Coldo Çuaçoc , 2010ean , Erroncaribarrac atzeracada-eremuan sailcatu cen, non euscarac hain atzeracada handia içan duen, non bertaco hiztunic apenas gueratzen den. [16]

Bakarric XX. mendean cehar nagussitu cen gaztelania ibaxan. Euscara , erroncaribarrera , joan den mendearen bigarren erdialdean galdu cen. Euscaldun berriac eta campotic joanac dira egungo erroncaribarrerazco euscaldunac. Batez ere iracascunçaren bidez, ia borz biztanletic bat euscal hiztuna içaitea lorthu da gaur egun. Bertaco euscalquia , erroncaribarrera , XX. mendearen bucaera arte erabili çuten. Fidela Bernat (1898-1991) içan cen jathorrizco azquen hiztuna. Ibaxaren isolamenduac, ciurrenic, bere berhecitassunac açalcen ditu, erroncaribarrera euscalqui originalena da, baina baita garbien eta conservadoreenetaco bat ere.

Janzquera Aldatu

 
Antonia Anaut , bere janci traditionalequin
Articulu nagussia: « Erroncaribarco janzquera »

Ohico janzquerari dagoquione , Erroncarico ibaxac adiarazpen aberatsa du, campoco modismoen eraguinei aurre eguin derauen nortassun errotua transmittitzen duena. Janci horietaco batzuc egun seinalatuetan ikusten dira oraindic, jaiac, romeriac eta berce ekitaldi batzuc direla eta. Naffarroaco archivoan dagoen 1817 . urtheco documentu baten arauera, Erroncarico ibaxaco vicilagunac eta bertacoac beren janciagatic berheizten ciren. Oihal horiec beraiec eguiten cituzten beren aciendaren artilearequin, eta beren etcheetan garbitzen, iruten eta ehuncen cituzten. Oihalezco pieçac, guero, batanatuac, ehunduac eta tindatuac içaiten ciren. Haiec ebaqui, jossi eta eguiten cituzten arropac.

Almadiac Aldatu

Almadiac lucera bereco haimbat egur athalez ossatutaco putzu bat da, elkarren artean landare-jarioen bidez lothuac (hurritz-çakurrac edo basa-çumea), punctan eta atzealdean arraunac dituena, çurezco putzua ibaiaren ibilgura çucendu edo guidatzeco. Naffarroaco Pyreneoaldeco ibarretan, basoen aprovechamendua garai gogoangarrietatic diru-ithurri nagussia içan da, eta bertaco ibaiac çura eraldatzeco edo erabilceco sal citequeen lekuetara garraiatzeco modua. Egur hori almadietan garraiatzen cen. [17]

Hirur Behien Cerga Aldatu

Articulu nagussia: « Hirur Behien Cerga »
 
Hirur Behien Cerga , 1960co hamarcadan

Urthe bakoitzeco uztailaren 13an , Erroncaribar eta Bearnoco Baretetze ibarren artean dagoen San Martingo Harria millac urtheco ceremonia baten lekuco eta protagonista da: Hirur Behien Cerga ( erroncaribarreraz : Iror Beien Emontarçuna ). Indarrean dagoen Europaco nationearteo tractaturic çaharrena da. Ekitaldi honetan, Baretetze ibarreco bearnotarrac , ekarriric eta Franciaco banderarequin , Erroncaribarreco Içaba , Urçainqui , Uztarroce eta Garde herriei, erroncaribartar janci traditionala soinean, astaje, ilaje eta kemen berdineco hirur behiren urthec eta bethico cerga bana emaiten derauete. Horren aurretic, bi eremuetaco aguintariec, escua San Martingo Harriaren gainean jarrita, compromissoa hartu dute baquea egon dadin. Compromisso hori Içabaco alcateac escu guztien gainean jarritaco "Pax avant, Pax avant, Pax avant" latinezco erranaldiareuin batera ciguilatu da. [18]

Ez daquigu ceremonia honen jathorria eta cergatia. Badaquigu XIV. mendean cerga horren ordainqueta ethen eguin cela, eta horrec gathazca larria sorthu çuen bi haranetaco vicilagunen artean. Heriotza eta guerthacari desatseguinac içan ciren, eta 1375 . urthean emandaco ephai batean amaitu cen guztia, non Baretetzeco bearnotarrac cerga ordaincen jarraitzera condemnatzen ciren. Ephai hura, ceremonia honi buruz dagoen lehen referencia documentala içaiteaz gain, 1375 . urthean cerga horren ordainqueta osso aspaldicoa cela adiarazten duen datua da.

Causei dagoquienez, historialari batzuec defendatu dute guerraco cerga baten aurrean gaudela, bethiereco içaera duelaco, eta ez liçatequeela nehola ere larre eta ithurriac erabilceagatico compensatione bat, oker çabaldu den beçala.

Dançac Aldatu

Ttun-ttun dança ekinça collectivo eta social garrancitsua cen ibaxan. Astearen amaieran, herria ekitaldi social bat eguiten ari cen, batzar bat plaçan. Han atheratzen ciren nesca-muthilac dançatzera. Haurrec ez çuten ekitaldi horretan parte harcen, sheriffac plaçatic uxatzen cituen. Dançac iragana eta ethorquiçuna uztarcen ditu, belhaunaldi berrietan traditione sociala iraunaraciz eta arbassoec estimatzen dituzten balerauco/valio handienac bertan jarriz.

Ttun-ttun dançaren raçoin psychologicoa hau da: collectivoac, bere horretan, guiçarte-valioac iraunarazteco communicatzen du bere burua, familiaco quideen individualtassuna gainditzeco sentimenduan. Dança chirulaz eta salterioz laguncen cen, eta "ttun-ttun" icena jassotzen çuen, damburia icenez ere eçaguna, aguian egyptoar dambolinaren derivationa , laute moducoa, gaur egun dambolinac ordezcatzen duena. Dança biribilean dançatzen da, erlojuaren orratzen contraco noranzcoan. Ibaxaco dança guztiac beçala, oin punctequin dançatzen da, duintassun ceremoniatsu eta noblearequin, baina tentassunic gabe. Garde , Içaba eta Uztarroce herriren ttun-ttun jass da. Hirur casuetan coreographia ancecoa da, melodiac berheiciz eta Uztarrocen casuan dançaren çathien ordena ezberdina. [19]

Apretaguileac Aldatu

 
Mauleco apretaguil talde bat

1860tic aurrera, Erroncaribar eta Çaraitzu ibarretaco nesquec Çuberoaco Maulera bidaiatzen çuten abarquetaren sasoia lanceco. Lana gogorra cen. Urthez urthe udazquenetic udaberrira arte lan eguiten çuten, eta horregatic ciren eçagunac " enarrac " beçala. Abarquetaren merkatuac garai osso bat marcatu çuen Maule-Lextarreco economian, eta ibar horien emigrationeac biztanleria nabarmen handitu çuen. Apretaguile batzuc 14 urtherequin joaiten ciren beren adinari buruz gueçurretan lan eguitera.

Maulera iristean, etche beretan vici ohi ciren, eta etchejabeei ordaindu eguiten ceraueten lo eguin eta jateagatic. Denec partecatzen çuten lehen platera, bigarrena nesquec erossi behar çuten. Bertacoequin euscaraz communicatze ciren, euscalquiac nahico ancecoac baitira. Tallerretan, bakoitzac lan bat eguiten çuen. Batzuec oihala josten çuten, berce batzuec soca jarcen çuten, etab. Vici çuenac dioenez, batzuetan bessoetaco minagatic ecin çuten loric eguin, egunean cehar eguindaco ahaleguinagatic.

Guerthaera bitchi eta garratzac guerthatu dira abarqueten inguruan. Eaurtar batec dioenez, urthebethez, nesquetaco batzuc Gabonac passatzec itzulcea erabaqui çuten, baina ez ciren Jaurrietara iritsi, ezta Maulera itzuli ere. Handic irten eta ez ciren hona iritsi. Abodi mendilerroa , elhur-ekaitz batequi , oztopo physico gaindiecina da. Udaberrian , elhurr joan cenean, hilda aguertu ciren denac Abodin , Paso Çabalean, escutic helduta. [20]

Jaiac Aldatu

Ondarea Aldatu

Ondassun nabarmenac Aldatu

Eremu naturalac Aldatu

Hiri senidetuac Aldatu

Burgui ondorengo hiriequin senidetuta dago:

Irudiac Aldatu

Oharrac Aldatu

  1. ↑ /búɾɣ̞i/ ahoscatua ( lagunça )
    Accentua: çorrotza lehengo syllaban

Referenciac Aldatu

  1. ↑ a b c d e f Euscal Herriari Beguira. Udalbilça .
  2. ↑ Naffarroaco Governua. (2018). Naffarroaco Datu Sociolingüisticoac. Euscarabidea, 50-55 or. .
  3. ↑ Euscalçaindia . 155. araua: Naffarroaco udal icendeguia. .
  4. ↑ «Burgu - Lekuac - EODA» www.euscalçaindia.eus (Noiz consultatua: 2021-08-30) .
  5. ↑ Otaçu Ripa, Jesús Lorenço. (D.L. 1977). Heraldica munichipal, merindad de Sangüesa (I) : Abaurrea-Içalçu. Deputación Foral de Navarra, Dirección de Tourismo, Bibliothecas y Cultura Popular ISBN 84-235-0076-4 . PMC 911388951 . (Noiz consultatua: 2021-08-31) .
  6. ↑ Meteo Navarra. «Stationec datuac - Urçainqui» meteoeu.navarra.es (Noiz consultatua: 2021-09-01) .
  7. ↑ Urçainquico stationeco balerauco/valio climatologicoac. Naffarroac Governua (Noiz consultatua: 2020-08-24) .
  8. ↑ Assis, Yom Tov. (1993-01-01). «Responsa rabínicos y Cartas Reales : fuentes para el studio de la historia de los judíos en la Corona de Aragón» Spacio Tiempo y Forma. Serie III, Historia Medieval (6)   doi : 10.5944/etfiii.6.1993.3562 . ISSN 2340-1362 . (Noiz consultatua: 2022-02-27) .
  9. ↑ Naffarroaco Encyclopedia Handia | BURGUI. (Noiz consultatua: 2022-02-27) .
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «BURGU - Auñamendi Eusco Encyclopedia» aunamendi.eusco-ikascunça.eus (Noiz consultatua: 2022-02-27) .
  11. ↑ Mesa Garrido, Miguel Angel. (2018-07-25). «La Desamortiçación civil de Madoz. Resultados para los montes públicos en la provincia de Granada 1855-1924» Cuadernos Geográficos 57 (2)   doi : 10.30827/cuadgueo.v57i2.5933 . ISSN 2340-0129 . (Noiz consultatua: 2022-02-27) .
  12. ↑ «Burgu » www.ine.es (Espainiaco Statistica Institutua) (Noiz consultatua: 2021-08-31) .
  13. ↑ «Udala» Burguico Udala (Noiz consultatua: 2022-02-27) .
  14. ↑ (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz consultatua: 2020-05-05) .
  15. ↑ Luis Luciano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés , 1863 .
  16. ↑ Coldo Çuaço. El eusquera y sus dialectos . Alberdania, 2010.
  17. ↑ «Almadiaren Eguna – erroncaribar» vallederoncal.es (Noiz consultatua: 2022-02-22) .
  18. ↑ «Hiru behien cerga – erroncaribar» vallederoncal.es (Noiz consultatua: 2022-02-22) .
  19. ↑ «Ttun-ttuna – erroncaribar» vallederoncal.es (Noiz consultatua: 2022-02-22) .
  20. ↑ (Gaztelaniaz) Nuevatribuna. «Enarr apretaguileac» Nuevatribuna (Noiz consultatua: 2022-01-24) .
  21. ↑ (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Burgu eta Maule | Iraganaren batassuna ethorquiçun handiarequin» www.noticiasdenavarra.com (Noiz consultatua: 2022-06-05) .

Ikus, gainera Aldatu

Campo estecac Aldatu

" https://eu.wiquipedia.org/w/index.php?title=Burgui&oldid=9258749 "(e)tic escuratuta