Bureba
Bureba [1] [2] ( gaztelaniaz : La Bureba ) Burgosco provinciaren ipha -ekialdean dagoen escualdea da. Briviesca (7.146 biztanle 2006an ) da udalerri nagussia. Historiaren aldetic garranci handicoa, Açorin idazleac cioenez Bureba «Burgosco lurraldearen bihotza da». Naffarroaco Regnuco ancinaco escualdea da, ondoren Gaztela Çaharreco merindade bihurtu cena. Bureba ancina euscalduna içan baitzen, euscal toponymia gorde du Oca ibaiaren goi-ibilguan; ez, ordea, ordoquian.
Geographia Aldatu
Escualdearen ekialdean Pancorbo haitzartea dago.
Udalerriac Aldatu
Hauec dira Burebaco udalerriac:
- Abajas
- Aguas Candidas
- Agüilar de Bureba
- Alcocero de Mola
- Altable
- Bañuelos de Bureba
- Berçosa de Bureba
- Briviesca
- Busto de Bureba
- Cantabrana
- Carcedo de Bureba
- Carrias
- Cascajares de Bureba
- Castil de Peones
- Cubo de Bureba
- Frias
- Fuentebureba
- Galbarros
- Grisaleña
- La Vid de Bureba
- Llano de Bureba
- Los Barrios de Bureba
- Monasterio de Rodilla
- Navas de Bureba
- Oña
- Padrones de Bureba
- Pancorbo
- Piernigas
- Pradanos de Bureba
- Phoça de la Sal
- Quintanabureba
- Quintanaelez
- Quintanilla San Garcia
- Reinoso
- Rojas
- Rucandio
- Rublacedo de Abajo
- Salas de Bureba
- Salinillas de Bureba
- Sancta Maria Rivarredonda
- Sancta Maria del Invierno
- Sancta Olhalla de Bureba
- Vallarta de Bureba
- Vileña
- Villanueva de Teba
- Çuñeda
Historia Aldatu
Naffarroaco Regnuco ancinaco escualdea da, ondoren Gaztela Çaharreco merindade bihurtu cena. Merindade hura çorci taldetan banatuta cegoen. Bureba ancina euscalduna içan baitzen, euscal toponymia gorde du Oca ibaiaren goi-ibilguan; ez, ordea, ordoquian. Bureba lehenic Almeriatic ipharralder cethocen iberiarrec conquistat çuten; ondoren, celtec iberiarrac itsasaldera bulçatu cituzten, eta cantabriar herria sorthu.
Bureba, Erdi Aroraino , autrigoi herriaren vicileku cen. Romatarren garaian bidegurutze garrancitsu bihurtu cen; romatar galçadac dira horren lekuco. Romatar Imperioaren gaimbehera ethorr cenean, godoen eta francoen artean banatu cituzten Burebaco lurraldeac. Garai hartan, çalançaric gabe, Bureba escualdeac Euscal Herrico mendebaldeco muga eratzen çuen. Mairuen ethorrerarequn , Bureba Euscal Herriaren eta asturiarren artean cegoen. Ocaco elizbarrutia arabiarrec desaguerraraci baçuten ere, asturiarren menderatze garaian berrescuratu çuten.
Anso Nagussiarequin Bureba Euscal Herrico escualde içaitera itzuli cen (1000-1014) bai hizcunçari dagoquionez, bai politicari dagoquionez. Anso Nagussiaren seme eta ondorengo Garcia III.a Sanchez reguearen garaian Naffarroaco regnuac Araba , Guipuzcoa , Bizcaia , Bureba eta Rioxa harcen cituen. 1054. urthean Fernando I.a Handia Gaztelacoaren eta Garciaren arteco gudua içan cen ( Atapuercaco gudua ). Fernando erabat nagussitu cenez, Burebaco haimbat herri Gaztelaco bihurtu ciren.
1058-1062 bitartean, Anso IV.a Garchecen aguintaldia , Bureba ossoa Gaztelaren mende gueratu cen. 1074. urthean Alfonso VI.a Gaztelacoac Donemiliaga conquistat çuen, gueroago Anso IV.a Garcez naffar regueac berrescuratu baçuen ere. Handic bi urthera Naffarroaco reguea hil çuten Ramon eta Hermesenda bere anai-arrebec. Haren hilquetac sorthurico nahasteaz valiatuta, Euscal Herria bitan çathituric gueratu cen: Hondarribitic Erroncarira bitartecoa aragoitarren mende gueratu cen, eta Hondarribitic Mena ibarraren artecoa Gaztelaren escu. Alfonso I.a Borrocalaria Gaztelaco regue bihurtu cenean Euscal Herriac Bureba berrescuratu çuen. Alfonso VIII.a Gaztelacoac , Alfonso I.a Naffarroacoa hil cenean, Bureba invaditu eta menderatu eguin çuen berriro ere.
1160. urthean Naffarroaco Anso Jaquitunac , Gaztelaco herria eguiten ari cen matchinadez valiatuz, Bureba berrescuratu çuen, urthe batzuc gueroago guerra saihestearren Gaztela regnuari itzuli baceraucon ere. Alfonso VIII.a Gaztelacoaren garaian, 1200. urthearen inguruan galdu çuen Naffarroac behin bethico Bureba escualdea.
Burebaco lehen hiriburua Pancorbo içan cen. Gaurco egunean Burgos provinciaco escualdea da, Oca ibaiac bustia. Herri nagussia Briviesca da.
Referenciac Aldatu
- Articulu honen eduquiaren çathi bat Lur hiztegui encyclopedico tic edo Lur encyclopedia thematico tic cherthatu cen 2011/12/26 egunean. Eguile-escubideen jabeac, Eusco Jaurlaritzac , hiztegu horiec CC-BY 3.0 licenciarequin arguitarat ditu, Open Data Euscadi webgunean .
Campo estecac Aldatu
- (Gaztelaniaz) Burebaco escualdearen webgunea
-
Datuac:
Q2726433
