Beirut
Beirut [1] [2] ( arabieraz : بيروت Bayrūt ; Bibliaco hebreeraz : בְּאֵרוֹת Be'erot ; hebreeraz : ביירות Beirut ; latinez : Berytus ; francesez : Beyrouth ; turkieraz : Beyrut ; armenieraz : Պէյրութ Beyrut [3] ) Libanoco hiriburua da, eta hango hiri eta portu nagussia. Mediterraneo itsassoare ercean dago. Guti gorabehera 1,8 millioi biztanle dituela calculatu da, Libanon ez baita censuric eguin 1932tic. Ekialde Hurbileco hiri cosmopolitenetaricoa da. Beiruten christautassunaren eta islamaren haimbat adarren jarraitzaileac vici dira ( christau marronitac , musulman sunitac eta musulman xiitac dira nagussi). Garai batean Ekialde Hurbileco hiri opharoena içan eta guero, bombardaquetec erabat sunsitu çuten 1975eco Libanoco guerra civilean, eta orduz gueroztic banatuta gueratu da: mendebaldeco Beirut musulmana, batetic, eta ekialdeco Beirut christaua, bercetic.
|
Beirut
بيروت Beyrouth |
|||
|---|---|---|---|
| hiriburua | |||
|
|||
|
|||
| Administrationea | |||
| Herrialdea |
Libano
|
||
|
Administrationea
Alcatea |
Barrutia
Abdel Mounim Ariss |
||
| Ordu eremua | UTC +2 ( udan +3) | ||
| Geographia | |||
| Coordenatuac | 33°53′13″N 35°30′47″E / 33.8869°N 35.5131°E 33°53′13″N 35°30′47″E / 33.8869°N 35.5131°E | ||
|
|||
|
|||
| Açalera | 100 cm² | ||
| Altuera | 0 | ||
| Demographia | |||
| Biztanleria | 361.366 (2012) | ||
| Densitatea | 18.068,3 bizt/cm² | ||
| Informatione guehigarria | |||
| Telephono aurrizquia |
01
|
||
| Ordu eremua | UTC+02:00 | ||
| Hiri senidetuac | Cairo , Istambul , Amman , Athenas , Damasco , Dubai , Erevan , Los Angeles , Lyon , Marseilla , Moscu , Quebec Hiria , Trieste , Montreal , Bons Aires , Mexico Hiria , Bagdad , Tripoli , Caratchi , Rio de Janeiro , Île-de-France eta Dubai | ||
| http://www.beirut.gov.lb/ www.beirut.gov.lb | |||
Beirut Libano ossoco gune economico nagussia da, eta 21 universitate ditu. Nationearteco eracunde ascoc bertan dute egoitza; comparatione batera, Libanon dago Natione Batuen Mendebaldeco Asiaraco Economia eta Guiçarte Batzordearen egoitza nagussia, bai eta Nationearteco Languile Eracundearen eta UNESCOc arabiar mundu ossoraco duen lurralde-egoitzac ere. Arabiar Ligaco Batzarren egoitza içan da.
Auçoac Aldatu
Beirut 12 auçotan ( quartier ) banaturic dago: [4]
- Achrafieh
- Dar El Mreisse
- Bachoura
- Mazraa
- Medawar
- Minet El Hosn
- Moussaitbeh
- Port Beirut
- Ras Beirut
- Rmeil
- Saifi Villague
- Çoucac El Blatt
Guero hauec sectoretan ( secteurs ) ere banaturic daude [5] .
Historia Aldatu
Pheniciarren merkataritza hiria içan cen (Berytos, C.a. 2000 . urthearen erdialdean). Romatar colonia bihurtu cen Augustoren garaian ( C.a. 15 ).
Musulmanec conquistatu çuten 635ean eta gurutzatuec 1110 . urthean. Saladinen osteec 1187an escuratu ondoren, gurutzatuen escuetan egon cen hiria demboraldi batez (1197-1291). Gueroztic, musulmanen escuetara itzulita, Egyptoco mamelucoac eta ottomandarrac içan ciren Beiruteco jabeac. XVI. mendetic aurrera, Ottomandar Imperioco hiria içan cen. Beirut nahitaezco portua cen Ekialde Hurbileraco bidaietan.
1920 eta 1941 urthee bitartean franciarren mende içan cen, eta Libanoco hiriburu icendatu çuten (1941etic aurrera burujabea). Francesen cuartel nagussia içan cen Ekialde Hurbilean (1919-1946).
1970eco eta 1980co hamarcadetan guerra civilec eta Israelen invasionec hondatu çuten hiria. Beirut içan da burujabetassunaren ondoren Libanoc vici içan dituen barne-gathazca guztien gune nagussia: christau marroniten eta musulmanen arteco guerra civilac (1958) Ameriquetaco Statu Batuen bertaratzea ekarri çuen (1958-1964). 1973co aphirilean Israelgo soldadu talde batec Palestinaco iheslarien buruçagui batzuc hil ondoren, Palestinaco araçoac Libanoco crisia areagotu çuen; Israelen eraguina guero eta handiagoa eguin cen. 1975ean phiztu cen Libanoco Guerra Civila eta Beirut palestinar, falangista, druso eta xiita milicien arauera çathitu cen. 1978tic aurrera, indarqueria jaun eta jabe eguin cen Beiruten.
Mendebaldeco colonialismoac bulçaturico politicaren eraguinez, religioneac eta economia mailac guztiz çathitu cituen bi talde: christauac eta musulmanac. Bien artean, Marra Verdea ceritzon banalerroa cegoen. Gathazcac bide eman ceraucon Libanoco muguetatic haraindi jo çuen guerrari: Syriaco armada 1978an sarthu cen, arabiar Baque Taldearen icenean, eta borroca latzac içan cituen talde christauen aurka.
1982an, lurraldea arriscuan çutelaco aitzaquian, Israelgo armada Beiruteraino iritsi cen, eta palestinarren iheslari esparruac xehacatu cituen. Milicien arteco guduec eta ethengabeco bombardaquetec errhaustu çuten Beirut. 1975eco aphirilean lerro batec bitan banatu çuen Beirut: sorthaldeco Beirut, christauen escu, eta sartaldeco Beirut, musulman sunita, druso eta xiiten aguintaritzapean. Urthe bereco uztailean, Libanoco armada regularrac bere gain hartu çuen hiri ossoco controla; horrec ez çuen, ordea, neholaco compombideric ekarri. Bi joera politico nagussi eguituratu ciren Libanon, Beiruteco bi aldeen arteco bombardaquetec ethenic eçagutzen ez çuten bitartean: guehiengo musulmana (sunita), siriarren aldecoa, eta christau marronita.
1989co urriaren 22an, Libanon ceuden taldeec, arabiar herriec, nationearteco communitateac eta Syriac nahiz Israelec baque proposamena onhartu çuten, eta urthebethe gueroago etsi behar içan çuten milicia christauec. Gueroztic armac isildu ciren Libanon, eta pixcanaca berreraiquitzen ari dira hiria. 2019co urritic, crisi politico eta economico larri bat phiztu cen, baita caleco protestac ere. Covid-19aren infectione tasa officialac nahico aphalac içan ciren 2020co udaberrian, baina hala crisi sanitarioa nola politico eta economicoa nabarmen areagotu ciren 2020co abuztuaren 4co Beiruteco leherqueta handien ondoren.
Clima Aldatu
Datu climaticoac (Beirut)
|
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eca | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aça | Abe | Urtecoa |
| Registraturico temperatura maximoa (°C) | 25 | 31 | 36 | 37 | 42 | 40 | 37 | 37 | 37 | 38 | 33 | 29 | ' |
| Batez berceco temperatura maximoa (°C) | 13 | 13 | 18 | 20 | 24 | 28 | 31 | 32 | 30 | 27 | 23 | 18 | 23.1 |
| Batez berceco temperatura minimoa (°C) | 7 | 7 | 12 | 14 | 18 | 21 | 23 | 23 | 23 | 21 | 16 | 13 | 16.5 |
| Registraturico temperatura minimoa (°C) | -1 | -1 | 2 | 6 | 10 | 13 | 18 | 17 | 16 | 11 | 5 | -1 | ' |
| Pilatutaco precipitationea (mm) | 191 | 158 | 94 | 56 | 18 | 3 | 0 | 0 | 5 | 51 | 132 | 185 | 893 |
| Euri egunac (≥ 0.25 mm) | 15 | 12 | 9 | 5 | 2 | 0 | 0 | 0 | 1 | 4 | 8 | 12 | 68 |
| Eguzqui orduac | 155 | 140 | 186 | 240 | 310 | 360 | 372 | 341 | 270 | 248 | 210 | 155 | 2987 |
| Ithurria: BBC News [6] | |||||||||||||
Herri eta hiri senidetuac Aldatu
Beirut ondorengo herri eta hiriequin senidetuta dago:
|
|
Referenciac Aldatu
- Articulu honen eduquiaren çathi bat Lur hiztegui encyclopedico tic edo Lur encyclopedia thematico tic cherthatu cen 2011/12/26 egunean. Eguile-escubideen jabeac, Eusco Jaurlaritzac , hiztegu horiec CC-BY 3.0 licenciarequin arguitarat ditu, Open Data Euscadi webgunean .
- ↑ Euscalçaindia . 38. araua: Munduco statu-icenac, herritarren icenac, hizcunça officialac eta hiriburuac. .
- ↑ Euscalçaindia . Ekialde Hurbileco eta Iphar Africaco toponymia. .
- ↑ Պէյրութ Peyrut Libanoco armeniarrec hitz eguin duten mendebaldeco armenierazco icena da. Ekialdeco armenieraz, berriz, Բեյրութ Beyrut da.
- ↑ Beirut's Official Webcite. .
- ↑ Beirut.gov.lb. Beirut's Official Website. .
- ↑ BBC News. .
- ↑ a b c d e f g h i j c l City of Beirut. Twinning the Cities. .
- ↑ © 2005–2009 www.yerevan.am. Yerevan Munichipality – Sister Cities. .
- ↑ (Anglesez Yerevan Munichipality Official Website. (Noiz consultatua: 2018-08-24) .
- ↑ Isfahan, Beirut named sister cities. .
- ↑ Sister Cities of Istambul. .
- ↑ Lacity.org. Beirut, Lebanon. .
