Wikipedia

Atarrabia

Naffarroa Garaico udalerria

Atarrabia [3] ( [ataraβia] ) Naffarroa Garaico erdialdeco udalerri bat da, Iruñerricoa . 2012co urtharrilaren 1eco erroldaren arauera 10.496 biztanle cituen. 1960co hamarcadatic aurrera garatutaco herria da, Iruñerrico gune metropolitarraren ipharraldean. Itsassoaren mailatic 434 metrora cocaturic dago.

Atarrabia
  Naffarroa Garaia , Euscal Herria
Atarrabiaco carrica.
Atarrabiako bandera
Bandera

Atarrabiako armarria
Armarria

Map
Cocapena
Herrialdea   Euscal Herria
Lurraldea   Naffarroa Garaia
Merindadea   Iruñea
Escualdea Iruñerria
Administrationea
Statua   Espainia
Erkidegoa   Naffarroa
Icen officiala Villava/Atarrabia
Alcatea Miquel Otheiça ( Euscal Herria Bildu )
Posta codea 31610
INE codea 31258
Herritarra atarrabiar
Geographia
Coordenatuac 42°49′51″N 1°36′31″W  /  42.830833333333°N 1.6086111111111°W  / 42.830833333333; -1.6086111111111
Açalera 1,1 cm²
Garaiera 434 metro
Distancia 4 cm ( Iruñetic )
Demographia
Biztanleria 10.022 (2022: −109)
alt_left   5.239 (%52,3) (2019)   (%49,5) 4.965   alt_right
Densitatea 9.110,91 biztanle/cm²
Çaharcea [1] % 38,75
Ugalcortassuna [1] ‰ 23,79
Economia
Jarduera [1] % 81,22 (2011)
Desberdintassuna [1] % 1,06 (2011)
Langabecia [1] % 12,95 (2013)
Euscara
Euscaldunac [1] [2] % 18,70 (2018: %4,59)
Datu guehigarriac
Webgunea http://www.atarrabia.es/eu

Euscarazco icena Atarrabia içan arren, gaur egungo icen arautua Villava/Atarrabia da, gaztelaniaz eta euscaraz .

Iruñerrico Mancommunitatea çaborra bildu, ura hornitu eta bercelaco cerbitzuac escainceaz arduratzen da, Iruñea inguruco gune metropolitarreco berce haimbat herritan beçala.

Inguru naturala eta cocapena Aldatu

Atarrabiac açalera nahico chiquia daduca, 1,1 kilometro carratucoa, eta, Iruñetic lau kilometrora dago, Iruñeco merindadearen hegoaldean eta Iruñerrico gune metropolitarrean. Herrira Iruñetic helceco Vianaco Princearen plaçatic abiatuta, Beloso aldapatic behera eguinez, Atarrabiara helcen da Serapio Uitzi ethorbidetic.

Mugac Aldatu

 
1184ean sorthutac hiribildua.

Mugaquide honaco udalerri hauec ditu: Ipharraldean Ezcabarte , ekialdean Uharte , hegoaldean Burlata eta mendebaldean Iruñea .

Clima eta landaredia Aldatu

Atarrabiaco clima azpimediterraneo ephela da, precipitationeac ugariac dira urthe ossoan cehar, baina uztaila eta abuztuan nahico urriac dira, aldaqueta thermicoa ertaina da. Urtheco batez berceco temperatura 12-13 graducoa eta precipitationeac 1.100 eta 1.200mm artecoac dira. Urtheroco egun euritsuac 100-120 dira.

Udaberrian eta udazquenean ohicoac içaiten dira ekaitzac. Oro har, Iruñean baino euri aphur bat guehiago eguiten du, Iruñerrico gune metropolitarraren ipharraldean baitago.

Historia Aldatu

1184 . urthean Villava edo "Villa noua" iceneco hiribildua sorthu çuen Anso VI.a Naffarroacoac , Atarrabia herrixcaren ondoan. Bertaco biztanleei Iruñeco San Nicolas burgu berrico biztanleen foru bera eman citzaien. Foru horiec 1256an berretsiac içan ciren. 1405 . urthean Carlos III.a Naffarroacoari eman citzaion San Andres eliça babestearen ardura. Regue harc Orreagaco Monasterioari eman ceraucon.

Atarrabia Franciara edo Naffarroaco Resumaren ipharralder joaiten ciren merkatari eta bidaiarien ecimberceco igarobidea içan cen Erdi Aro ossoa . Bethidanic Çangoçaco merindadearen çath içan eta guero, XVII. mendean Iruñeco merindadearen çath bihurtu cen herria. Atarrabia batzar batec auqueraturico alcate batec eta bi ephaimahaiquidec governatzen çuten. Gaztelac Naffarroa indarrez conquistatu eta guero, regueorde batec icendatu cituen cargudunoc.

 
Atarrabiaco udaletchea, Cale Nagussitic ikussia.

XIV. mende eta XV. mendeac içurri eta pobreciaz betherico mendeac içan ciren Atarrabiarrençat. Hauec gaindituta, egoerac hobera eguin eta biztanleria hazten joan cen. 1545ean udaletche , eliça berria eta errota nagussia eraiqu ciren. Nekaçaritza eta abelçainçarequin lothurico jarduerac nagussi cirelaric XVIII. mendearen amaieran, irina eguiteco errotac eraiqui ciren.

Carlistadaren eta Franciaco Iraulçaren ondorioz egondaco guerrateen ondorioz Atarrabia herria erabat sunsituric gueratu cen. Horrez gain, Orreagaco Monasterioaren ondassune desamortiçacioa eguin çuen Espainiaco governuac. Behin guerrateac gaindituta, industrializatione xume bat hassi cen. 1841 . urthean paperguinçaren sectoreco Papelera Española lantegui eraiqui cen. Horrequin batera, berce haimbat sectoretaco lanteguiac eraiqui ciren, licoreguinçan, orgaguinçan, ardoguinçan, çurguinçan eta abarretan.

XX. mendearen hassiera azpieguiturec eta garraiobideec hobera eguin çuten Çangoçaraino cihoan Irati trembide electricoa inauguratzean. Mendea igaro ahala, cembait industria garatu cirenean, biztanleria haciz joan cen, sorthutaco lan auquera berriec eracarrita. Industria berriac aguertu ciren horrela, plasticoguinça eta lantegui mechanicoac. XX. mendearen erdialdetic hassita, Atarrabiaco biztanleria hamar halaco haci cen.

Gaur egun, Atarrabia Iruñerrico udalerria da, Naffarroaco hiriburu Iruñeari erabat lothua.

Economia Aldatu

Atarrabiaco jarduera economico nagussia cerbitzuac eta industria dira. XX. mendean cehar nekaçaritza alde batera utzi eta industriac garrancia hartu çuen. Gaur egun, herrian industrialde bat bada, eta etchevicitza guneequin nahasten diren empresa bakan batzuc. Azquen urtheetaco hazcunde demographicoac eraiquitzeco libre gueratzen ciren orubeac agorcea ekarri du. Horrela, hurrengo hamarcadan herrian dauden empresa guehienec berce cocaleku bat topatu beharco dute.

Atarrabiaco industrialdeco empresa guehienac alçariaren sectorecoac dira.

Industrialdea Aldatu

N-121A errepidearen ondoan cocatua, industrialdeac 100.500 metro quadroco açalera daduca. Atarrabiaco hiriguinça-planguinça orocorrac dioenaren arauera, erabilera industrialecoa da gunea, merkataritza eta ostalaritza erabilera ossagarriac direla. Eraiquinec içan deçaqueten altuera guehienecoa sei metro da. 1998co iraileco datuen arauera, industrialdean 46 empresa daude, eta 58 sailetatic bederatzi bakarric ceuden bethetzeque.

Industrialdea N-121A errepidearen cocatua egoiteaz gain, Iruñerrico PA-30 ingurabide autobidearen hegoaldean dago.

Demographia Aldatu

Atarrabiaco biztanleria

2008co erroldaren arauera, Espainiaz campoco 969 ethorquin vici ciren herrian, biztanleriaren %9,48 ( Naffarroa Garaico batezbercecoaren azpitic).

Politica Aldatu

Nahiz eta 1980co hamarcadan Atarrabiaco herritarrec referendum baten bidez Euscal Herrico ikurrina udaletchec balcoi nagussian egoitea onhartu, Naffarroaco Foru Erkidegoco Governuac eguindac Ceinuen Legueac kencera behartu cituen udaleco arduradunac. Ondoren, alcateac udaletchearen ondoan, masta jarri çuen ikurrina jarri ahal içaiteco, baina Governuac hura ere kencera behartu çuen.

Udaletchea Aldatu

Udaletchea Cale Nagussian dago, eliçaren plaçaren ondoan, eta herriaren erdigunean. Laur çathitan banatutaco adreiluzco eraiquina da. XX. mendearen amaieran, eraberritze lanac burutu ciren, eta 239 millioi peceta gastatu cituen udalac, Naffarroaco Foru Erkidegoco Governuac emandaco diru lagunçari esquer. Udala alcateac eta hamabi cinegotzic ossatzen dute.

  • HELBIDEA: Cale Nagussia, 22

Udal hautescundeac Aldatu

2007an Atarrabiaco alcate carguraco Pello Gurbindo Jiménez auqueratu çuten. Hautescunde haietan Naffarroa Bai içan cen voto guehien jasso cituen alderdia, guztira sei cinegotzi escuratu cituen. UPNc borz cinegotzi lorthu cituen, Eusco Aberçale Ekinçac hiru cinegotzi, PSNc bi, eta Ezquer Batuac cinegotzi bakarra. Baliogabeco votoac 37 içan ciren (emandaco guztien %0,68) eta 83 voto çuri içan ciren (votoen %1,52). Abstentionea %28,47coa içan cen.

2011co udal eta foru hautescundeen ondoren Pedro Gaztearena icendatu çuten Atarrabiaco alcate. Bildu içan cen voto guehien jasso cituen alderdia, guztira borz cinegotzi escuratu baitzituen. Bigarren alderdia Atarrabia Bai içan cen (5 cinegotzi), UPNc lau cinegotzi lorthu cituen, eta PSN , Naffarroa Bai 2011 eta Naffarroaco Ezquer Batuac ( I-Eco cerrendaric ez cen egon) cinegotzi bana lorthu cituzten. Baliogabeco votoac 50 içan ciren (emandaco guztien %0,97) eta 170 voto çuri içan ciren (votoen %3,32). Abstentionea %32,49coa içan cen.

2015eco udal eta foru hautescundeen ondoren, Euscal Herria Bilduco Mique Otheiça hautatu çuten alcate.

Atarrabiaco udalbatza

Alderdia

2015eco maiatzaren 24a

2011co maiatzaren 22a

Cinegotziac Voto copurua Cinegotziac Voto copurua
Euscal Herria Bildu *
8 / 17
2.222 (%   39,25)
5 / 17
1.266 (%   24,75)
Gueroa Bai (2015) / Naffarroa Bai (NaBai) (2011)
3 / 17
1.052 (%   18,58)
1 / 17
322 (%   6,29)
Naffar Herriaren Batassuna (UPN)
3 / 17
1.036 (%   18,30)
4 / 17
1.144 (%   22,36)
Izquierda-Ezquerra **
2 / 17
592 (%   10,46)
1 / 17
272 (%   5,32)
Naffarroaco Alderdi Socialista (PSN-PSOE))
1 / 17
543 (%   9,59)
1 / 17
460 (%   8,99)
Atarrabia Bai
5 / 17
1.255 (%   24,53)
*2011co hautescundeetan Bildu guis aurkeztu cen coalitionea.
**2011co hautescundeetan Naffarroaco Ezquer Batua aurkeztu cen.
Datuen ithurria: 2015eco hautescundeen emaitzac interior.es webgunean , 2011co hautescundeen emaitzac mir.es webgunean

Alcateac Aldatu

Hauec içan dira Atarrabiaco azquen alcateac:

Alcatea Aguintaldi hassiera Aguintaldi amaiera Alderdia [4]
Jose Maria Arrasate Olhoriz [5] 1979 1983 Aggruppacion Electoral Atarrabia
Emilio Carrasco Maya [5] 1983 1987 Naffarroaco Alderdi Socialista
Vicente Sabalça Martinez 1987 1991 Independientes de Villava
Vicente Sabalça Martinez [5] 1991 1995 Independientes de Villava
Hilario Eransus Olleta [5] 1995 1996 a Naffar Herriaren Batassuna
Alfonso Ucar Çaratiegüi 1996 1999 Naffar Herriaren Batassuna
Peio Joseba Monteano Sorbet [5] 1999 1999 b Eusco Alcartassuna (Atarrabia Hautesle-Elkarte )
Alfonso Ucar Çaratiegüi [6] 1999 2003 Naffar Herriaren Batassuna
Alfonso Ucar Çaratiegüi [6] 2003 2007 Naffar Herriaren Batassuna
Peio Gurbindo Jimenez [7] 2007 2011 Naffarroa Bai
Pedro Gastearena Garcia [7] 2011 2015 Bildu
Miquel Otheiça Iça [4] 2015 2019 Euscal Herria Bildu
Miquel Otheiça Iça [4] 2019 Jardunean Euscal Herria Bildu

a Alcateac ez çuen legueguinçaldia bucatu.

b Alcateac ez çuen legueguinçaldia bucatu.

Azpieguiturac Aldatu

Iruñerrico PA-30 ingurabide autobideac udalerria ipharraldetic ceharcatzen du, Atarrabia gune-metropolitarreco gainonceco udalerriequin batuz. Horrez gain, N-121A errepideac ere inguruco Arre , Burlata eta Uharterequin elkarcen ditu Atarrabia.

Garraioa Aldatu

Udalerri honetan Escualdeco Hiri Garraioaren 3 linea daude:

    Escualdeco Hiri Garraioa
Atarrabia  
Eguneco Cerbitzua
Gaueco Cerbitzua

Horrez gain, Naffarroa Garaico ipha -ekialdeco haimbat herri Iruñearequin batzen dituen Autobus Artieda compainiaren linea batec guelthoquia daduca Atarrabian. Autobus lineac, honaco ibilbidea eguiten du:

Compainia beraren bigarren lineac ( Eugui eta Iruñea bitartecoa), guelthoquia daduca herrian. Ibilbidea honacoa da.

Gainera, Conda autobus compainiaren Otsagabia eta Iruñea bitarteco lineac guelthoquia daduca herrian. Lineac honaco ibilbidea eguiten du:

Compainia beraren berce linea batec Irumberri eta Iruñea batzen ditu, Irumberritic aurrera aurreco lineac duen ibilbide berarequin.

Orbaiceta eta Iruñea batzen dituen lineac ere Agoitz ceharcatzen du, eta honaco ibilbidea eguiten du:

Hirurgarren linea batec Agoitz eta Iruñea batzen ditu, hirur cerbitzu baino ez ditu eguneco eta Agoitz eta Iruñea batzen ditu Egüesibar , Urrotz eta Liçoainibar ceharcatuz.

Cultura Aldatu

Hezcunça Aldatu

  • Pedro de Atarrabia B.H.I
  • Paz de Ciganda Ikastola
  • Atargui Ikastetche Publicoa
  • Lorenço Goicoa Ikastetche Publicoa
  • La Presentationen

Aretoac Aldatu

  • Totem musica aretoa.

Jaiac eta ospaquiçunac Aldatu

  • Herrico jaiac Ama Virgina Arrosariocoaren omenez ospatzen dira. Urrico lehen igandearen bezperan jaurtitaco suciriarequin hasten dira, eta astebethe irauten dute. Iruñerrico udalerrietaco azquen jaiac dira.
  • Naffarroaco Foru Erkidegoaren Eguna abenduaren 3an ospatzen da, Francisco Xabiercoaren egunean aleguia.
  • Çuhaitzaren eguna marchoco bigarren larumbatean antholatzen da. Egun horretan, herrico ikasleec çuhaitzac landatzen dituzte eta hormirudi verde bat margotzen dute. Oro har, haur eta gazteei çucendurico ekitaldia da.
  • Atarrabiaren eguna iraileco lehen igandean ospatzen da.
  • San Andres eguna açaroaren 30ean ospatzen da. Herrico patroiaren omenezco haimbat ekitaldi antholatzen dira: berceac berce, sanctuaren omenezco meça nagussia. Meçan udalbatza ossoric içaiten da.

Ondassun nabarmenac eta thoqui ikusgarriac Aldatu

San Andres eliça Aldatu

Saconceco, iracurri: « San Andres eliça (Atarrabia) »
 
San Andres eliçaren ikuspegui .

Ancinaco San Andres eliça XVI. mendearen bigarren erdian hassi ciren eraiquitzen, cehazqui 1563 . urthean. Eraicunça lanac XVII. mendera arte ez cituzten amaitu. Gaur egun, eraiquina cocatzen cen thoqui berean eliça moderno bat agueri da, 1960co hamarcadan jathorrizc eliçaren arrastoen gainean eraiquia. Historialarien ustetan, Erdi Aroan eliça romanico bat içan cen herrian, San Andres çubiaren ondoan, eta Ulçama calea gurutzatzen den thoquian.

Anso VI. jaquitunaren monumentua Aldatu

Atarrabiaco cale nagussian dago, udaletchearen ondoan. Eguitura 1984an jarri cen, herriac Anso VI.a reguearengandic forua jasso çuela 800 urthe bethe cirela ospatzeco. Aezcoaco sculpturguil batec eguin çuen eta blocke baten gainean dagoen Anso VI.aren gorphutza irudicatzen du. Harrian, latinez , gaztelaniaz eta euscaraz idatzitaco textua agueri da.

Bercelaco eraiquinac Aldatu

 
Atarrabiaco San Andres Errota

Cale Nagussiaren 51. cembaquian Motza etchea dago.

Serapio Uitzi calea eta Atarrabiaco Cale Nagussian, XX. mende hassierac eraiquin eta jaureguiac daude. 1911 . urthean "Besta Gyra Bello" iceneco eraiquina alchatu cen Iruñeco familia burguesen ekimenez, bertan casino eta jatetche moderno bat eçarceco asmoarequin. 1915ean Domingotarrec eraiquin erossi çuten, gaur egungo Ama Arrosariocoaren eliça dena.

Argaren Ibai Parquea Aldatu

Iruñerritic passatze den Arga ibaiaren ibilbidean Iruñerrico Mancommunitateac 12 kilometro inguruco natur pasealekua antholatu çuen Argaren Ibai Parquean . Guztira millioi bat metro quadro harcen ditu parqueac. Ibaico landarediaz gain berce elementu asco ikus daitezque ibilbidean: çubi historicoac, pressac, errotac, çaldainac, lorateguiac, parqueac, onciralekuac, ascaldeguiac, arrança lekuac, hazteguiac, baratzeac, çaldiac eta behiac belhar-sorhoetan, ithurriac, pilotaleku bat, bai eta Ingurumen Heciquetaraco Museo bat ere. [8] Atarrabian aiphagarriac dira çubia eta San Andres errota , Arga eta Ulçama ibaiec bat eguiten duten thoquian dagoena. San Andres Errotan gora bi adarretan banatzen da bidea, Arga ibaiarequin Uharte eta Çabaldicara doa eta Ulçama ibaiarequin Arre eta Soraureneraino .

  •  

    Atarrabian Arreco Andra Mariren çubia

  •  

    Atarrabiaco ur-jausia, Arreco Andra Mariren çubian

  •  

    Atarrabian Arreco Andra Mariren çubia

Jaquingarriac Aldatu

Iruñerrico biztanleec "Atarrabiarra" ( gaztelaniaz La Villavesa ) deitzen derauete Iruñerrico Escualdeco Hiri Garraioaren autobusei.

Atarrabiar ospetsuac Aldatu

 
Miguel Indurain chirrindularia 2009an, atarrabiarric ospetsuena.

Referenciac Aldatu

  1. ↑ a b c d e f Euscal Herriari Beguira. Udalbilça .
  2. ↑ Naffarroaco Governua. (2018). Naffarroaco Datu Sociolingüisticoac. Euscarabidea, 50-55 or. .
  3. ↑ Euscalçaindia . 155. araua: Naffarroaco udal icendeguia. .
  4. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz consultatua: 2020-05-10) .
  5. ↑ a b c d e «VILLAVA/ATARRABIA - Auñamendi Eusco Encyclopedia» aunamendi.eusco-ikascunça.eus (Noiz consultatua: 2020-05-12) .
  6. ↑ a b (Gaztelaniaz) «UPN comparte con EA y Aralar el Ayuntamiento navarro de Villava» El País 2003-07-03 ISSN 1134-6582 . (Noiz consultatua: 2021-12-26) .
  7. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Bildu logra la alcaldía con mayoría simple tras el apoyo de NaBai» Diario de Navarra 2011-06-12 (Noiz consultatua: 2021-12-26) .
  8. ↑ «Argaren Ibai Parquea» www.turismo.navarra.es (Noiz consultatua: 2018-08-27) .

Ikus, gainera Aldatu

Campo estecac Aldatu

Euscarazco Wikipedian bada athari bat, gai hau duena:
Naffarroa
" https://eu.wiquipedia.org/w/index.php?title=Atarrabia&oldid=9215083 "(e)tic escuratuta