Wikipedia

Joana III.a Albretecoa

Naffarroaco Resuma - Biarnoco reguina

Joana III.a Albretecoa [1] edo, simplequi Joana Albretecoa [2] ( Saint-Guermain-en-Laye , 1528co açaroaren 16a - Paris , 1572co ekainaren 9a ), Naffarroaco reguina içan cen 1555. urthetic 1572ra. Margarita Angulemacoaren eta Henrique II.a Naffarroacoaren alaba cen, eta Naffarroaco XXXIV. monarcha .

Joana III.a Albretecoa


Naffarroa Behereaco Naffarroa Behereco regue

1555eco Maiatzaren 25a - 1572co Ekainaren 9a
← Henrique II.a Naffarroacoa - Henrique III.a Naffarroacoa →
Foixco condea

1555eco Maiatzaren 25a - 1572co Ekainaren 9a
← Henrique II.a Naffarroacoa - Henrique III.a Naffarroacoa →

12. Andorraco Princequide Francesa

1555eco Maiatzaren 25a - 1572co Ekainaren 9a
← Henrique II.a Naffarroacoa - Henrique III.a Naffarroacoa →
Vicitza
Jaiotza Saint-Guermain-en-Laye ,  1528co urtharrilaren 7a (egutegu gregorianoa)
Herrialdea   Naffarroa Beherea
Heriotza Paris ,  1572co Ekainaren 9a (egutegu gregorianoa) (44 urthe)
Hobiratze lekua colléguiale Saint-Georgues de Vendôme (en) Itzuli
Heriotza modua berezco heriotza : tuberculosia
Familia
Aita Henrique II.a Naffarroacoa
Ama Margarita Angulemacoa
Ezcontidea(c) William, Duque of Jülich-Cleves-Berg (en) Itzuli ( 1541eco Ekainaren 14a (egutegu gregorianoa) -
Antonio I.a Naffarroacoa ( 1548co Urriaren 20a (egutegu gregorianoa) -
Seme-alabac
Anai-arrebac
Leinua Albreteco leinua
Borboi leinua
Hezcunça
Hizcunçac francesa
gaztelania
occitaniera
latina
Jarduerac
Jarduerac politicaria , poeta eta idazlea
Lanthoquia(c) Naffarroa Garaia
Sinhesmenac eta ideologia
Religionea Protestantismoa
Calbinismoa

Johannes Leiçarragari escatu ceraucon Itun Berriaren euscarazco itzulpena eguin ceçala: hura euscara raco lehen itzulpena içan cen.

Antonio Borboicoarequin ezcondu cen (1548).

Biographia Aldatu

Heciqueta Aldatu

1528co açaroaren 16an Saint-Guermain-en-Layen jaio cen. Margarita Angulemacoaren eta Henrique II.a Naffarroacoaren alaba bakarra, Parisen haci çuten.

Haurçaroan bere ossaba Francisco I.a Franciaco reguearen mempean egon cen, ia-ia gathibu baitzeducan Plessis-les-Toursco gazteluan. Francisco I.ac bere escu içan nahi çuen Naffarroaren guero erabaqui behar çuen ezconça mugatzea. Hortaz, hamahiru urthe berceric ez cituenean, Cleveco duquearequin ezconaraci çuen 1541ean , Joana eta ingurucoac horren contra açaldu arren [3] . Ecezcoa physicoa ere içan cen, aldarera bulçatua içan celaco. Aldi berean, Carlos I.a Espainiaco emperadoreac bere semea Philippe nahi çuen Joanaren senhar guisa, baina haren asmoa ez cen bethe.

Joanac Naffarroacoac Cleveco duquearequin eguindaco ezconça baliogabetzea lorthu çuen 1545eco urriaren 22an , Paulo III.a aita sanctuac horretaraco baimena emanda [4] . Lehenengo ezconça horretan ez cituzten ezconça-eguimbideac bethe [5] .

1548an , Francisco I.aren semea eta oinordecoa cen Henrique II.a Franciaco regueac Antonio Borboicoarequin ezconaraci çuen [6] . Carlos V.a Espainiacoac ezconça bidez Naffarroaz jabetzeco cituen asmoac çapuztu eguin ciren. Ezconça horren ondorioz, reguina ceharo maitemindu cen [7] .

Aguintaldia Aldatu

Haren aita Henrique II.a Naffarroacoa hildacoan ( 1555 ) borroca civil eta religiosoac areagotu eguin ciren. Joanac Naffarroaco resumaz gainera (Naffarroa Garaia gaztelarren escu cegoen) Albret, Foix, Bigorra, Biarno eta berce lurralde asco jasso cituen.

Naffarroaren defensan Espainiaco eta Franciaco coroei aurre eguin cerauen/cien eta Joana III.a calbindarren buruçaguitzat hartu çuten. Henrique II.a Franciacoa 1559an hil cen eta guztiz areagotu ciren religione borrocac Francian barrena.

Catholico eta calbindar reformatzaileen rteco liscarrac ohicoac ciren eta, lehendic, amaren beguicotassuna içan arren, aguian Théodore de Bècec bulçaturic 1560co abuztuan Néracen bihurtu eta gabonetan Joana III.ac bere calbindar sinhesmen herriaren aurrean aithortu çuen [8] . Orduan, Henrique eta Catalina seme-alabac fede horretan heci cituen.

Calbinismoa eta religione gathazcac Aldatu

1561eco uztailaren 19co aguindu batec calbinismoa onhart çuen bere resuman. Antonio senharrac, Luis Borboicoa bere anaiarequin batera, Parisco Statu Orocorren aurrean protestanteen egoera salhatu çuten. 1560co urriaren 31n atchilotua içan ostean, Condéco princeari heriotza cigorra eçarri citzaion. 1562co marchoaren 1ean, Passyco protestanteen sarrasquiec haien matchinada phiztu çuten. Le Havreren lagapenaren truque Alemania eta Anglaterraren lagunça içan çuten eta urthe hartaco irailaren 20an borroca hassi cen. Orduan, Condé Dreuxen eta Antonio Borboicoa Ruanen ceuden: açaroaren 10ean hiria setiatu çuten eta Joanaren senharra bertan hil çuten [9] . 1563co marchoaren 12an Amboisen signaturic itunac Naffarroac, Bearnoc eta Foixec parte hartu ez çuten guerraren amaiera ekarri çuen.

1567co Nimesco catholicoe sarrasquiec berriro guerra civila phiztu çuen [10] . 1568an, Carlos IX.a Franciacoac Joanaren lurraldeen confiscationea aguindu çuen [11] eta Biarnon marchoan Antoine de Lomagne Terrideco jaunac matchinotu cen. Uztailean, Gabriel de Montgommeryc çucendurico calbindar armadac eremua berrescuratu çuen. Joana protestanteen buru bilhacatu eta orduan hamaborz urthe berceric ez cituen Henrique semeari Arroxelaco setioan parte harceco aguindu ceraucon [12] . 1568co marchoaren 23an signaturico Longuiumeauco itunac baquea ekarri arren, laster hassi cen hirurgarren Religione Guerra .

1569co marchoaren 12co Jarnaceco guduan protestanteen buruçagui Condé hil cenean, Henrique Naffarroacoa buruçagui politico bilhacatu cen, baina bothere militarra Coligny almirantearen escuetan cegoen. Joana Arroxelaco andre bilhacatu cen, gai militarretan içan ecic [13] . Nationearteco harremanez arduratu cen eta, nahiz eta Moncontourreco guduan galdu, higanoteen alliançari eustea lorthu çuen. 1569co abuztuan, Montmorency duquearen lagunçari esquer bere lurralde guztiac berrescuratu cituen eta alderdiquideec hala escatuta, 1570ean catholicoequin negociaquetan hassi cen. Abuztuaren 8an, Saint-Guermain-en-Layeco Baquea signat çuten [14] . Hitzarmen horretan protestanteac administrationean berriz onharcea adostu cen eta, halaber, Margarita Valoisecoaren eta Henrique Borboicoa, Vianaco Princearen arteco ezconça. Hurrengo urthean Joanac Arroxela utzi eta Biarnora itzuli cen. Ituna ondo ez bethetzeagatic protesta eguin çuen [15] .

1571eco uztailaren 19co aguindu baten bitartez, calbinismo a bere lurraldeen religione official moduan eçarri çuen, baina aurretic evangelizatione lan handia eguina çuen: 1563an, Joan Calbinen catixima bearneraz arguitarat çuen; 1566an, Orthecen academia protestante bat eratu çuen; eliz ordenança berriac arguitararaci cituen eta 1568an, Arnaud de Saletteri Psautier de Marot bearneraz itzulceco escatu ceraucon. 1571n eta calbinismoa çabalceco asmoz, reguinac Johannes Leiçarragari aguind ceraucon Itun Berriaren euscarazco itzulpena eguiteco, euscarazco lehen itzulpena içan cena.

Joanac nehoiz ez ceraucon uko eguin Naffarroaco Resumaren batassun lorceari eta ahaleguin militarric eguin ez baçuen ere, bere aguintaldian, Philippe II.a Espainiacoarequin negociatzen saiatu cen behin eta berriro; bere ahaleguinac, ordea, alferricacoac içan ciren.

Cultura handico emacumea içan cen. Bere ama Margarita Angulemacoaren obrac arguitara eman cituen, baita orhoitzapenac idatzi ere, eta Arroxelan arguitarat cituen: Mémoires, 1563-1568 .

Heriotza Aldatu

1572an, Parisen cen, semearen ezconça-ituna negociatzeco. Ecin içan çuen Margarita Franciacoa protestantismora bihurtu, ezta ezconça ikussi ere, 1572co ekainaren 9an hil celaco (ezconça abuztuaren 18an içan cen). Higanotec çabaldutaco çurrumurruen arauera, regueorde Catalina Medicic hil içan cen, baina autopsiaren arauera, tuberculosiac jota hil cen [16] .

San Bartolome gaueco sarrasquia baino cerchobait aurrerago hil içanac higanoten alderdian a posteriori poçoiduraren çurrumurru funsgabeac çabaldu cituen [17] [18] . Diderotec [19] eta Voltairec [20] refusatu rren, çurrumurruac probaric gabe mantendu ciren XIX. mendera arte, Émile eta Eugène Haag historialariec repicatu cituzten arte [21] . Egun, elheberrietan baino ez da horrelacoric aguercen.

Ezconçac eta haurrac Aldatu

Joana bi aldiz ezcondu cen [22] .

Tituluac Aldatu

Jaiotzagatic lorthuac

  • Naffarroaco reguina (1555-1572)
  • Albreteco duquesa (1555-1572)
  • Limoguesco condesa (1555- 1572)
  • Foixco condesa (1555-1572)
  • Armañaceco condesa (1555-1572)
  • Bigorraco condesa (1555-1572)
  • Périgordeco condesa (1555-1572)
  • Bearneco bizcondesa (1555-1572)
  • Marlango bizcondesa (1555-1572)
  • Tartasco bizcondesa (1555-1572)
  • Castellnauco baronessa (1555-1572)
  • Caussadeco baronessa (1555-1572)
  • Montmiralgo baronessa (1555-1572)
  • La Flêcheco andrea (1555-1572)
  • Baugéco andrea (1555-1572)
  • Néraceco andrea (1555-1572)
  • Sullyco andrea (1555-1572)
  • Craongo andrea (1555-1572)
  • La Chapelle des Aix-dam-Guilongo andrea (1555-1572)
  • Argenteco andrea (1555-1572)
  • Clermonteco andrea (1555-1572)
  • Villeçongo andrea (1555-1572)
  • Orvalgo andrea (1555-1572)
  • Espineuilgo andrea (1555-1572)
  • Château-Meillanteco andrea (1555-1572)
  • Montrondeco andrea (1555-1572)
  • Bruyèresco andrea (1555-1572)
  • Dun-Le-Roico andrea (1555-1572)
  • Saint-Gondomgo andrea (1555-1572)
  • Corberingo andrea (1555-1572)
  • Chaluceteco andrea (1555-1572)
  • Sainte-Hermineco andrea (1555-1572)
  • Prahececo andrea (1555-1572)
  • Lussaceco andrea (1555-1572)
  • Champagneaco andrea (1555-1572)
  • Bloisco andrea (1555-1572)
  • Chisayco andrea (1555-1572)

Ezconçagatic lorthuac

  • Borboico duquesa ( 1548 - 1562 )
  • Vendômeco duquesa ( 1550 -1562)
  • Beaumonteco condesa (1550-1562)
  • Marleco condesa ( 1548 - 1562 )
  • Soissonsco condesa (1550-1562)

Familia Aldatu

Aitona
  Johannes III.a
Naffarroac reguea 		Amona
  Catalina I.a
Naffarroaco reguina 		Aitona
  Carlos I.a
Angulemaco condea 		Amona
  Luisa
Saboiacoa
Aita
  Henrique II.a
Naffarroac reguea 		Ama
  Margarita
Angulemacoa
  Joana III.a
Naffarroaco reguina

Referenciac Aldatu

  1. ↑ EIMA. Escola-liburuetaco onomasticaren, guerthaera historicoen eta artelanen icenac. Cerrendac. .
  2. ↑ Euscalçaindiaren arauaren arauera Joana IIII.a edo Joana Albretecoa icena har deçaque.
  3. ↑ Berriot-Salvadore, Evelyne; Chareyre, Philippe; Martin-Ulrich, Claudie. (2004). Jeanne d'Albret et sa cour : actes du colloque international de Pau, 17-19 mai 2001. in: Colloques, congrès et conférences sur la Renaissance . Paris: Honoré Champion .
  4. ↑ Harleß. (1898). Wilhelm V.. in: Allguemeine Deutsche Biographie (ADB) . 43 Leipcig: Duncquer & Humblot, 106–113 or. .
  5. ↑ Berdou d'Aas, Bernard. (2002). Jeanne III d'Albret. Chronique (1528-1572). Paris: Atlantica .
  6. ↑ Berdou d'Aas, Bernard. (2007). Jeanne d'Albret reine de Navarre et vicomtesse de Béarn. Lettres suivies d'une ample déclaration. Paris: Atlantica .
  7. ↑ Robin, Derauan/diana Maury; Larsen, Anne R.; Levin, Carole. (2007). Encyclopedia of women in the Renaissance: Italy, France, and England. ABC-CLIO, Inc.,  2 or. .
  8. ↑ Geishendorf, Paul-F.. (1949). Théodore de Bèce. Geneva: Labor et Fides, 120 or. .
  9. ↑ Dupuy, Trevor; Johnson, Curt; Bongard, David L.. (1992). The Harper Encyclopedia of Military Biography. Edison: Castle Boocs, 98 or. .
  10. ↑ de Ruble, Alphonse. (1897). Jeanne d'Albret et la guerre civile, Suite de Antoine de Bourbon et Jeanne d'Albret. Paris: Émile Paul et Güillemin .
  11. ↑ Bryson, David M.. (1999). Keen Jeanne and the Promissed Land : Dynasty, Homeland, Religuion and Violence in Sixteenth-Century France. Brill .
  12. ↑ Miquel, Pierre. (1980). Les Guerres de religuion,. Club France Loisirs, 245 or. ISBN 978-2-7242-0785-9 . .
  13. ↑ Lyman Roelquer, Nancy. (1979). Jeanne d'Albret, reine de Navarre (1528-1572). Paris: Imprimerie nationale, 463 or. .
  14. ↑ Martin, Henri. (1858). Histoire de France. 9 (4.. arguitaraldia) Paris, 270 or. .
  15. ↑ Jouanna, Arlette. (2007). La Saint-Barthélemy. Gallimard, 38 or. .
  16. ↑ Cnecht, R. J.. (1998). Catherine de' Medici. London eta New York: Longman, 151 or. ISBN 0-582-08241-2 . .
  17. ↑ Çurrumurruen arauera, René Bianchic, Catalina Mediciren florenciar lurringuileac, reguinari poçoiturico escularruac saldu cerauzquion. Lehendabicicoz 1574an aguertu arren ( Caçauran, Nicole. (1995). Discours Merveilleux de la vie, actions et deportemens de Catherine de Medicis, Royne-mere. (8.. arguitaraldia) Geneva: Librairie Droz, 200 or. .), Alexandre Dumasec çabaldu cituen batez ere 1845eco La reine Margot bere elheberrian.
  18. ↑ Robert, Marc. (1903). Les empoisonnemens criminels au 16e siècle. .
  19. ↑ Diderot, Denis. Encyclopédie. 12, 192 or. .
  20. ↑ Voltaire, Jean-Marie. Note de 1723 sur le site de l'intégrale. .
  21. ↑ Haag, Eugène; Haag, Émile. La France protestante ou vies des protestans français. .
  22. ↑ de Ruble, Alphonse. Le Mariague de Jeanne d'Albret. Paris: Adolphe Labitte 1urtea= 1877, 321 or. .
  23. ↑ de Ruble, Alphonse. (1881-1886). Antoine de Bourbon et Jeanne d'Albret, suite de Le mariague de Jeanne d'Albret. Paris: Adolphe Labitte .

Campo estecac Aldatu



Aurrecoa
Henrique II.a 		 
Naffarroaco reguina
1555-1572 		Ondorengoa
Henrique III.a
Aurrecoa
Henrique I.a 		 
Foixco condesa
Biarnoco bizcondesa
1555-1572 		Ondorengoa
Henrique II.a
Aurrecoa
Henrique I.a 		 
Albreteco andrea
1555-1572 		Ondorengoa
Henrique II.a
" https://eu.wiquipedia.org/w/index.php?title=Joana_III.a_Albretecoa&oldid=9372400 "(e)tic escuratuta